Zmiany w instytucji zachowku wprowadzone ustawą z 26.01.2023 r. o fundacji rodzinnej. Część 1

Act of 26 January 2023 on the family foundation introduced significant changes to the Civil Code regarding the institution of the compulsory share. These changes were dictated by the need to adapt the existing provisions to the realities of the operation of the newly established legal entity. Consequently, the following were modified: a catalogue of sources of satisfaction of the compulsory share of the estate, the manner of calculating the compulsory share of the estate, principles of payment of the compulsory share of the estate and issues of limitation of claims under the compulsory share of the estate. However, by far the most significant change was the introduction of a clear basis for requesting reduction, instalment, and deferment of the payment of the compulsory share. The purpose of this article is to present the above-mentioned changes and to indicate their impact on the functioning of the institution of the compulsory share to date. The major positive aspects of these changes and their key drawbacks will be analysed. The starting point will be to show the relation that exists between the institution of a compulsory share and the institution of a family foundation. Indeed, at first glance a certain conflict between the two can be perceived. This study constitutes the first part of the considerations.

Ustawą z 26.01.2023 r. o fundacji rodzinnej wprowadzono do Kodeksu cywilnego istotne zmiany w zakresie instytucji zachowku. Zmiany te były podyktowane koniecznością dostosowania dotychczasowych przepisów do realiów funkcjonowania nowo powołanej osoby prawnej. W konsekwencji modyfikacji uległy m.in.: katalog źródeł zaspokojenia zachowku, sposób obliczania zachowku, zasady wypłacania zachowku oraz kwestie przedawnienia roszczeń z tytułu zachowku. Niemniej zdecydowanie najważniejszą zmianą było wprowadzenie wyraźnej podstawy do żądania obniżenia, rozłożenia na raty oraz odroczenia płatności roszczenia z tytułu zachowku. Celem artykułu jest przedstawienie ww. zmian oraz wskazanie ich wpływu na dotychczasowe funkcjonowanie instytucji zachowku. Analizie poddane zostaną najbardziej znaczące pozytywne aspekty tych zmian oraz kluczowe wady. Punktem wyjścia będzie ukazanie relacji, jaka zachodzi pomiędzy instytucją zachowku a instytucją fundacji rodzinnej. Na pierwszy rzut oka dostrzec można bowiem między nimi pewien konflikt. Niniejsze opracowanie stanowi pierwszą część rozważań.