Zobaczyć „strumień światła”: negacja i ekstaza (wokół wiersza „Studium przedmiotu” Zbigniewa Herberta)

The text proposes to decipher the titular poem by Zbigniew Herbert from the viewpoint of phenomenological and mystical philosophy. In this approach Studium przedmiotu constitutes a study on phenomenological perception that leads to the borders of philosophy. We are dealing with an attempt at description by means of the via negativa method – an ecstatic “source” perception. Herbert was capable of concentrating elements of thought and apophatic spirituality within the language of the poetic metaphor, as if in a lens. Within the process of a transition of perception from Dasein to Sein there emerges the experience of source emptiness opening the perception of “all sides” of objects linked into a “single stream of light”. In this manner the techne of perception discloses the truth of being (aletheia), in which the mute “speech of a chair”, like a bridge, possesses the power of expressing the Heideggerian das Geviert: the unity of Earth, sky, mortals and divinities.

Niniejszy tekst jest propozycją odczytania wiersza Zbigniewa Herberta w perspektywie filozofii fenomenologicznej i mistycznej. W tym ujęciu Studium przedmiotu stanowi studium widzenia fenomenologicznego, które prowadzi do granic filozofii. Mamy tu do czynienia z próbą opisu, metodą via negativa, „widzenia źródłowego” – ekstatycznego. Herbertowi w języku metafory poetyckiej udaje się skupić jak w soczewce elementy myśli i duchowości apofatycznej. W procesie ogołocenia  / przejścia percepcji od przedmiotu (bytu) do rzeczy (bycia), wyłania się doświadczenie źródłowej pustki, które otwiera widzenie „wszystkich stron” rzeczy, łączących się w „jeden strumień światła”. W ten sposób techne widzenia odsłania prawdę bycia (aletheia), w której niema „mowa krzesła”, niczym most, ma moc wyrażania Heideggerowskiej „czwórni” (das Geviert): jedności ziemi, nieba, istot śmiertelnych i istot boskich.