Sztuka w służbie antyantropii: O twórczości Yazana Halwaniego

This article attempts a critical reflection on anthropy and anti-anthropy–philosophical categories proposed by Bernard Stiegler. This reflection is set in the context of a critique of capitalism and its alliance with neoliberalism. The author analyses said categories by referring to the work of one of the best-known Lebanese artists of the younger generation, Yazan Halwani. His selected works are discussed in a performative perspective, as examples of technologies that foster anti-anthropy. The author analyses Stiegler’s categories in the Lebanese context to show contemporary Lebanon as a prime example of a state operating in accordance with business ontology–the ontological project identified by Mark Fisher with regard to capitalist realism. In all examples of his work, Halwani emphasizes the theme of forced migration understood as practices that generates chaos and further anthropy. The author of the article argues that the anti-anthropic dimension of the Lebanese artist’s work consists in using the issue of migration to reflect on the possibilities of conceiving new worlds and communities that would effectively resist anthropy.

Artykuł stanowi próbę krytycznej refleksji nad antropią i antyantropią – kategoriami filozoficznymi zaproponowanymi przez Bernarda Stieglera. Refleksja ta została osadzona w kontekście krytyki kapitalizmu i jego przymierza z neoliberalizmem. Autor analizuje wspomniane kategorie, odwołując się do twórczości jednego z najbardziej znanych artystów libańskich młodego pokolenia – Yazana Halwaniego. Wybrane przykłady z jego twórczości zostały omówione w perspektywie performatywnej, jako przykłady technologii, które sprzyjają antyantropii. Autor decyduje się na analizę kategorii Stieglera w kontekście libańskim, pokazując, że współczesny Liban stanowi doskonały przykład państwa działającego w zgodzie z ontologią biznesu – projektem ontologicznym zaprezentowanym przez Marka Fishera w kontekście realizmu kapitalistycznego. We wszystkich przykładach twórczości Halwaniego podkreśla motyw przymusowych migracji rozumianych jako praktyki generujące chaos i sprzyjające antropii. Antyantropiczność twórczości libańskiego artysty – zdaniem autora – polega na wykorzystaniu problemu migracji do namysłu nad możliwościami pomyślenia nowych światów i wspólnot, które skutecznie opierałyby się antropii.