Stoicyzm a współczesna psychologia moralności

W pierwszej części artykułu została podjęta kwestia filozofii stoicyzmu. Filozofia ta odwoływała się do takich czynników jak: a) kierowanie się rozumem; b) dyscyplina moralna; c) równowaga duchowa i odcięcie emocji od zdarzeń zewnętrznych. W nauczaniu stoików ogromne znaczenie miał kult natury. W wymiarze metafizycznym stoicy głosili tezę, iż cały świat składa się tylko z jednego pierwiastka, to jest z materii. Innym wymiarem stoicyzmu była logika. Stoicyzm w swojej historii miał swoje trzy znaczące szkoły: a) stoa stara Zenona z Kition; b) stoa średnia, której przedstawicielem był Kleantes a potem jego uczeń Chryzyp z Sołoj; c) stoa młodsza z jej takimi przedstawicielami jak:  Aenneas Seneka, Epiktet z i cesarz Marek Aureliusz. Druga część artykułu odnosi się do specyfiki psychologii moralności. Psychologia moralności wyłoniła się z nurtu psychologii humanistycznej i poznawczej. Odnosi się ona do obszaru samowiedzy oraz psychicznego dojrzewania młodzieży. Wrażliwość moralną kształtują trzy komponenty: system pojęć moralnych, system norm moralnych oraz emocje i uczucia moralne. Wielki wkład dla współczesnej psychologii moralności wniósł L. Kohlberg, który poprzez eksperyment rozwiązywania dylematów moralnych stworzył precyzyjną teorię rozwoju moralnego człowieka. W trzeciej części artykułu zostały podjęte takie zagadnienia jak: dojrzałość i doskonałość moralna, rozwaga i zastanawianie się, typologia charakterów, wdzięczność, życie i śmierć, wola, dobro  oraz zmiana.

The first part of the article deals with the philosophy of stoicism. This philosophy referred to such factors as: a) being guided by reason; b) moral discipline; c) spiritual balance and cutting off emotions from external events. The cult of nature was of great importance in the teaching of the Stoics. In the metaphysical dimension, the Stoics preached the thesis that the whole world consists of only one element, i.e. matter. Another dimension of Stoicism was logic. In its history, Stoicism had three significant schools: a) the old stoa of Zeno of Kition; b) the middle stoa, whose representative was Cleanthes and then his student Chrysippus of Sołoj; c) the younger stoa with such representatives as: Aenneas Seneca, Epictetus and Emperor Marcus Aurelius. The second part of the article refers to the specificity of the psychology of morality. The psychology of morality emerged from the trend of humanistic and cognitive psychology. It refers to the area of self-knowledge and mental maturation of young people. Moral sensitivity is shaped by three components: the system of moral concepts, the system of moral norms, and emotions and moral feelings. A great contribution to the modern psychology of morality was made by L. Kohlberg, who, through the experiment of solving moral dilemmas, created a precise theory of human moral development. The third part of the article deals with such issues as: maturity and moral perfection, prudence and reflection, typology of characters, gratitude, life and death, will, goodness and change.