Nietzsche i Foucault o pochodzeniu (nowoczesnej) podmiotowości

W niniejszej pracy zamierzam pokazać, w jaki sposób Foucault przejmuje i twórczo rozwija ustalenia Nietzschego dotyczące wytwarzania podmiotów poprzez oddziaływanie, ściśle ze sobą powiązanych, wiedzy i władzy. Interesuje mnie sam problem wspomnianego kształtowania. Ponieważ obaj omawiani autorzy mają na ten temat wiele odkrywczych rzeczy do powiedzenia, chciałbym analizować ich koncepcje komplementarnie, jako wzajemnie się uzupełniające i, do pewnego stopnia, objaśniające oraz… korygujące. Uważam bowiem, że wnioski, jakie Foucault wyprowadza z twórczego rozwinięcia rewolucyjnych wglądów Nietzschego, można skorygować, lub też – znacząco uzupełnić, w oparciu o inne elementy Nietzscheańskiej twórczości. Ukazanie specyficznych mechanizmów władzy we współczesnym społeczeństwie pozwala Foucaultowi odsłonić pewne aspekty dzisiejszej podmiotowości, które z perspektywy przyjętej przez Nietzschego byłyby trudne do dostrzeżenia. Dlatego jego badania znacząco uzupełniają Nietzscheański opis naszego stawania się tym, czym jesteśmy. Ale sądzę również, że wnioski, jakie Foucault wyciąga z twórczej interpretacji rewolucyjnych wglądów Nietzschego, można skorygować lub znacząco uzupełnić o pewne idee, które można znaleźć w dziele niemieckiego myśliciela.

This article aims to show Foucault’s adaptation and creative development of Nietzsche's findings on the production of subjects through the interplay of, closely related, knowledge and power. What I am exclusively interested in is the problem of this production, or forming, of individuals. Because both authors have a lot of revealing things to say on it, I would like to analyse their concepts as complementary and, to some extent, mutually explanatory and ... corrective. Showing the specific mechanisms of power in modern society allows Foucault to reveal certain aspects of today's subjectivity that would be difficult to see from the perspective adopted by Nietzsche. His research therefore significantly complements Nietzsche's account of our becoming what we are. But I also believe that the conclusions which Foucault draws from his creative interpretation of Nietzsche's revolutionary insights can be corrected, or significantly supplemented, by some ideas that can be found in Nietzsche's work itself.