Liturgia wtajemniczenia chrześcijańskiego w katechezach chrzcielnych Cyryla Jerozolimskiego

Stefan Becker

Praca stanowi opis liturgicznego aspektu katechez chrzcielnych św. Cyryla Jerozolimskiego. Celem opracowania jest odtworzenie liturgii inicjacji chrześcijańskiej w Jerozolimie IV w. W tym celu autor dokonuje analizy wszystkich miejsc odnoszących się do liturgii w materiale źródłowym, którymi są katechezy chrzcielne Cyryla Jerozolimskiego. Źródło pomocnicze stanowi Itinerarium Egerii. Liczne odwołania do wyników innych badaczy w prezentowanym temacie zmierzają do uzupełnienia i rewizji zgromadzonej dotąd wiedzy. Cała praca została podzielona na 4 rozdziały, które w sposób diachroniczny prezentują drogę jaką przebywał poganin w procesie inicjacji liturgicznej aby stać się w pełni wtajemniczonym chrześcijaninem. Pierwszy rozdział szczegółowo opisuje ceremonie związane z okresem katechumenatu. W drugim rozdziale następuje analiza i opis treści związanych ze chrztem. Krótki trzeci rozdział odnosi się do bierzmowania, które inaczej prezentuje się w zbiorze katechez katechumenalnych, a inaczej w zbiorze katechez mistagogicznych. Wreszcie ostatni rozdział odnosi się do liturgii Mszy Świętej. Całe opracowanie poprzedzone jest wstępem metodologicznym, zawierającym między innymi ogólną charakterystykę św. Cyryla Jerozolimskiego i źródeł badawczych. Zakończenie stanowi zebranie wniosków w trzech kręgach tematycznych: liturgii, sakramentologii i mistagogii.

Opracowanie stanowi dogłębną analizę dzieła katechetycznego św. Cyryla Jerozolimskiego pod kątem liturgicznym. Najważniejszym atutem pracy jest przeanalizowanie wszystkich miejsc, w których biskup jerozolimski dotyka aspektu liturgicznego życia gminy jerozolimskiej IV w. Szczególnie cenne fragmenty pracy dotyczą etapu katechumenatu, który w literaturze polskojęzycznej jest mało doceniany. W drugim rzędzie warto pochylić się nad trzecim paragrafem rozdziału trzeciego, w którym autor pracy na podstawie przeprowadzonej analizy katechez chrzcielnych wykazuje istnienie sakramentu bierzmowania i polemizuje z niektórymi współczesnymi badaczami w tym zakresie. Wreszcie za interesujące można uznać analizy dokonane w ostatnim paragrafie ostatniego rozdziału pracy, gdzie autor dowodzi iż Cyryl Jerozolimski wbrew obiegowej opinii nie może być brany za źródło patrystyczne współczesnego sposobu przyjmowania Komunii Świętej na rękę. Wnioski płynące z pracy zmierzają do oceny wkładu św. Cyryla w tradycję liturgiczną, sakramentologiczną i katechetyczną Kościoła.