Ewolucja regulacji prawnych dotyczących podaży alkoholu w Polsce w latach 1982–2005

Łukasz Wieczorek

Celem pracy była analiza ewolucji regulacji prawnych dotyczących podaży alkoholu w Polsce w latach 1982–2005. Artykuł opisuje rezultaty pracy stanowiącej jeden z elementów szerszego projektu badawczego „Ewaluacja polityki wobec substancji psychoaktywnych w Polsce” W artykule opisane są rezultaty analiz dotyczących regulacji legislacyjnych i uwarunkowań zmian wprowadzanych do tych regulacji w obszarze ograniczania podaży alkoholu. Punktem wyjścia przeprowadzonych analiz była uchwalona w 1982 roku ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, która do roku 2005 była wielokrotnie nowelizowana. Zmiany najczęściej dotyczyły regulacji, które w pierwotnej wersji ustawy stanowiły instrumenty ograniczania podaży alkoholu. W analizie wykorzystano: akty legislacyjne dotyczące podaży alkoholu w Polsce za lata 1982–2005, literaturę dotyczącą społecznej debaty na temat alkoholu w Polsce w latach 1980–2005, dane i opracowania na temat sytuacji społeczno-ekonomicznej w Polsce w latach 1980–2005. Z przeprowadzonej analizy wynika, że proces liberalizacji ustawy alkoholowej rozpoczął się zaledwie kilka miesięcy po jej wejściu w życie. Szczególnego przyspieszenia nabrał od początku lat 1990. Wprowadzane regulacje, liberalizujące handel alkoholem nie natrafiły na opór, bo lobby reprezentujące interesy zdrowia publicznego nie dysponowało poparciem politycznym. Poparcie takie udało się uzyskać lobby reprezentującemu interesy przemysłu alkoholowego.

Main aim of described study was an analysis of evolution in law regulations concerning alcohol supply in Poland in the years 1982–2005. An article describes results of research which constituted one area from a wider project “Evaluation of policy on psychoactive substances in Poland”. Findings drawn from analysis of law regulations and socio-economic context of changes in regulations on alcohol supply are described. Law on up-bringing in sobriety and counteracting alcoholism, passed by parliament in 1982 and many times amended until 2005 was the starting point for an analysis. Regulations which in original version of this act constituted instruments of alcohol availability limitations have been amended the most frequently. An analysis covered: legislative regulations of alcohol supply in Poland in the years 1982–2005, publications on public debate on alcohol problem in Poland in years 1980–2005, data and studies on socio-economic conditions in Poland in the years 1980–2005. Process of liberalization of law on up-bringing in sobriety have started only few months after its coming in force. Special acceleration of this process has been observed from the beginning of 1990s. New more and more liberal regulations did not encounter resistance from public health lobby because public health advocates did not have political support. Such support was achieved by lobby represented alcohol industry interests.