Skrajne kary kryminalne – kara śmierci i dożywotniego więzienia w polskim systemie karnym i penitencjarnym

In the article we analysed how the introduction and application of life imprisonment in the period of transformation has impacted the development of the penitentiary system to date. We answered how and why the legislature eliminated the death penalty from the catalogue of penalties in the Polish Penal Code of 1997, and replaced it with life imprisonment. We took into account the statistics on life sentences passed in Poland. We present the evolution of the prison system, which for a quarter of a century had to cope with this difficult category of prisoners by finding new legal solutions and applying international standards. We also discussed some conclusions of the scholarly study ‘The best of the worst and the still evil: Prisoners serving life sentences’, which has been conducted since 2014 by our research team. The study focuses on the management and application of this extreme punishment in Poland, the adaptation of prisoners with life sentences to the isolation and social dimension of imprisonment.

W artykule przeanalizowałyśmy wpływ wprowadzenia i wykonywania kary dożywotniego pozbawienia wolności w okresie transformacji na dotychczasowy rozwój systemu penitencjarnego. Przedstawiłyśmy to, jak i dlaczego ustawodawca usunął karę śmierci z katalogu kar w polskim kodeksie karnym z 1997 r. i zastąpił ją dożywotnim więzieniem. Przedstawiłyśmy analizę statystyki orzekania kary dożywotniego pozbawienia wolności w Polsce od daty jej wprowadzenia. Zaprezentowałyśmy ewolucję systemu więziennictwa, który przez ćwierć wieku musiał poradzić sobie z tą trudną kategorią skazanych poprzez sięganie po nowe rozwiązania prawne i standardy międzynarodowe. Omówiłyśmy także niektóre wnioski z badań naukowych „Najlepsi z najgorszych i źli stale. Więźniowie dożywotni” – prowadzonych od 2014 r. przez nasz zespół badawczy. Badania koncentrują się na zarządzaniu i wykonywaniu tej ekstremalnej kary w Polsce, przystosowaniu więźniów do izolacji i społecznym wymiarze więzienia.