Kościelne osoby prawne jako uczestnicy obrotu gospodarczego w prawie polskim

The economic activity of church legal entities has been controversial for many years in society. The activity of the Church in economic transactions often causes problematic issues of a normative nature. Such legal persons are governed by two legal systems which may be difficult to reconcile in certain areas. The purpose of this study is to clarify the contentious issues and ambiguous issues on the borderline of secular religious law and canon law, with particular emphasis on the aspects of running a business by these entities. This section first confronts two independent legal systems, indicating mutual relations between them and possible resulting sanctions from exceeding the norm coming from one or the other system. At the same time, the most important normative acts were indicated, applicable both in secular and canon law, and which regulate the matter of entrepreneurship of church legal persons and their representatives. The analysis carried out in this chapter indicates possible solutions to common problems, such as: running a business by the clergy, holding lay positions and offices by them, granting sureties or issuing bills of exchange. This section lists the most important organizational units which the Act of 17 May 1989 on the Relationship between the State and the Catholic Church in the Republic of Poland (hereinafter: "the Act") grants legal personality. The study presents the classification of church legal persons according to territorial and functional criteria. Then, the process of their creation was analyzed and registration, as well as the authorities and ways of representing these entities. The most important concepts resulting from the Act and the way they are defined in the doctrine and jurisprudence of common and administrative courts are also described. The subject of this study, although extremely broad and giving room for extensive interpretations, has been presented in a concise and practical way. Analysis done in this chapter, he presents the point of view of both ecclesiastical canon law and secular regulations, from the Constitution to acts of lower rank. The study was based on various views of the doctrine and jurisprudence, thanks to which it is a kind of compendium of concepts in the subject

Działalność gospodarcza kościelnych osób prawnych od wielu lat budzi kontrowersje w społeczeństwie. Aktywność Kościoła w obrocie gospodarczym powoduje bowiem niejednokrotnie powstawanie problematycznych kwestii natury normatywnej. Tego rodzaju osoby prawne podlegają bowiem dwóm systemom prawnym, które w pewnych obszarach mogą być trudne do pogodzenia. Celem niniejszego opracowania jest wyjaśnienie spornych i niejednoznacznych kwestii dotyczących pogranicza świeckiego prawa wyznaniowego oraz prawa kanonicznego ze szczególnym uwzględnieniem aspektów prowadzenia działalności gospodarczej przez te podmioty. Niniejszy rozdział w pierwszej kolejności konfrontuje dwa niezależne od siebie systemy prawne, wskazując wzajemne relacje między nimi i możliwe sankcje wynikające z przekroczenia normy pochodzącej z jednego bądź drugiego systemu. Jednocześnie wskazano przy tym najważniejsze akty normatywne, obowiązujące zarówno w prawie świeckim, jak i kanonicznym, a które regulują materię przedsiębiorczości kościelnych osób prawnych i ich reprezentantów. Analiza dokonana w niniejszym rozdziale wskazuje możliwe rozwiązania powszechnie występujących problemów, takich jak np.: prowadzenie działalności gospodarczej przez duchownych, sprawowanie przez nich świeckich stanowisk i urzędów, udzielanie poręczeń lub wystawianie weksli. W niniejszym rozdziale wskazane zostały najważniejsze jednostki organizacyjne, którym ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (dalej jako: „ustawa”) przyznaje osobowość prawną. W opracowaniu przedstawiono klasyfikację kościelnych osób prawnych według kryterium terytorialnego i funkcjonalnego. Następnie analizie został poddany proces ich tworzenia i rejestracji, a także wskazano organy i sposoby reprezentacji tych podmiotów. Opisano również najważniejsze pojęcia wynikające z ustawy oraz sposób ich definiowania w doktrynie oraz orzecznictwie sądów powszechnych i administracyjnych. Tematyka niniejszego opracowania, choć niezwykle szeroka i dająca pole rozległym interpretacjom, została przedstawiona w sposób zwięzły i praktyczny. Analiza poczyniona w niniejszym rozdziale przedstawia punkt widzenia zarówno kościelnego prawa kanonicznego, jak i regulacji świeckich, począwszy od Konstytucji, aż po akty niższej rangi. Opracowanie zostało oparte na różnorodnych poglądach doktryny i orzecznictwa sądowego, dzięki czemu stanowi swego rodzaju kompendium pojęć podjętej tematyki, wzbogacone o postulaty i rozwiązania proponowane przez autora.