Konsylia Historyczno-Medyczne : Materiały

Streszczenie angielskie

18 stron : ilustracje (w tym kolorowe)

Przyczyna zgonu króla Stefana Batorego była przedmiotem analiz wielu badaczy, zarówno po jego śmierci, jak w wiekach późniejszych. Hipotezy dotyczące przyczyny śmierci króla możemy podzielić na hipotezy śmierci gwałtownej i hipotezy śmierci z przyczyn chorobowych. W literaturze zdecydowanie dominują te pierwsze. Po śmierci władcy przeprowadzono sekcję zwłok. Zdarzenie to, z którego zachowała się pisemna relacja, bywa uważane za symboliczny początek anatomii patologicznej i medycyny sądowej w Polsce. Wśród możliwych przyczyn śmierci chorobowej rozważano m.in. zgon na skutek niewydolności nerek (mocznicy) w przebiegu wielotorbielowatości nerek, zgon sercowo-naczyniowy w przebiegu zaawansowanej, niestabilnej choroby wieńcowej (dusznicy bolesnej) oraz zgon w przebiegu choroby neurologicznej (nagły zgon u osoby chorującej na padaczkę, udar mózgu). Z kolei wśród możliwych przyczyn śmierci gwałtowanej brano pod uwagę otrucie i zatory tłuszczowe po doznanym urazie. Celem pracy była próba określenia przyczyny śmierci Stefana Batorego (1533–1586) z perspektywy medycznej, na podstawie dostępnych źródeł pisanych. Po przeprowadzeniu analizy powyższych źródeł, w oparciu o aktualną wiedzę medyczną, za najbardziej prawdopodobną uznajemy przyczynę zgonu o charakterze złożonym tj. spowodowały go, zarówno współistniejące przewlekłe zmiany chorobowe (z dominującą rolą patologii nerek), jak i następstwa doznanego w ostatnim okresie życia urazu.

Summary in English

18 pages : illustrations (some color)

The cause of King Stephen Bathory’s death was the subject of many scholarly analyses, both after his death and in later centuries. Hypotheses concerning the cause of the king’s death can be divided into two groups: one is the hypothesis of violent death, and the second is the death due to illness. The literature is definitely dominated by the former. After the king’s death, an autopsy was carried out. This event, from which a written account has been preserved, is considered the symbolic beginning of pathological anatomy and forensic medicine in Poland. Among the possible causes of his morbid death, the following were considered: the death due to renal failure (uremia) resulting from the polycystic kidney disease, cardiovascular death in the course of advanced, unstable coronary disease (angina pectoris), and death in the course of a neurological disease (sudden death of a person who has epilepsy, stroke). On the other hand, possible causes of sudden death included poisoning and fat embolism after trauma. This study aimed to determine the cause of Stephen Bathory’s death (1533–1586) from a medical perspective based on available written sources. Having analysed the sources mentioned above, and based on the current medical knowledge, it is possible that the most probable cause of death was complex, i.e. caused by both coexisting chronic lesions (with kidney pathology playing a predominant role) and the consequences of a trauma suffered in the last period of his life.