"Wolne Państwo Stanowe Pszczyna w okresie panowania rodziny Turzo"

Niniejsza praca, przedstawia zarys z dziejów Wolnego Państwa Stanowego Pszczyna, od jego ukształtowania się poprzez cały okres władania krakowsko-węgierskiej rodziny Turzo. W pierwszej kolejności przedstawiono życiorysy magnatów Turzo, Aleksego i Jana - wolnych panów na Pszczynie w latach 1517-1548 r. Następnie uwagę poświęcono kształtowaniu się organizmu politycznego, specyficznego dla Górnego Śląska w XVI w. jakim było wolne państwo stanowe, a więc przestawiono status prawny ziemi pszczyńskiej w tym kontekście, rolę baronów Turzo w ukształtowaniu się Wolnego Państwa Stanowego Pszczyna, oraz wydarzenia wcześniejsze, które miały wpływ na wyodrębnienie się ziemi pszczyńskiej, jako samodzielnej jednostki administracyjnej. Ostatni rozdział pracy poświęcony został działalności baronów Turzo w swoim państwie. Zwrócono szczególnie uwagę na kwestie gospodarcze, w tym najwięcej miejsca poświęcono gospodarce rybnej stanowiącej 2/3 całości budżetu państwa. Poza tym, opisano stosunki handlowe w państwie pszczyńskim i pobierane cła. W osobnym dziale przestawiono rozwój i działalność cechów rzemieślniczych, oraz ich powinności w stosunku do panów na Pszczynie. Opisano także funkcjonowanie samorządu miejskiego, oraz sądownictwa w Pszczynie, w okresie panowania rodziny Turzo. Dla lepszego zobrazowania tych zagadnień, rozdział uzupełniono o teksty źródłowe. W załączniku pracy, zamieszczono główne źródło dla okresu 1517-1548 – zdjęcie dokumentu sprzedaży ziemi pszczyńskiej z 1517 r. znajdującego się aktualnie w Archiwum Państwowym w Katowicach oddział w Pszczynie.

This paper presents an outline of the history of Free State Country Pszczyna, from its formation and throughout the tenure of Krakow-Hungarian Turzo family. At first, work presents the biographies of magnates Turzo, Alexius and John - free lords of Pszczyna, for the years 1517-1548. Then attention is given to the formation of a political body - specific to Upper Silesia in the sixteenth century - which was a free state country, and so switched the legal status of Pszczyna in this context, the role of Turzo barons in formation the Free State Pszczyna, and earlier events, which influenced the emergence of the Pszczyna, as an independent administrative unit. The last chapter was devoted to work activities Turzo barons in their country. Particular attention was paid to economic issues, including the most space devoted to the economy of fish, representing two thirds of the total free state budget. Besides, work describes trade relations in the country, and levied duties Pszczyna. In a separate section work present the development and operation of switched guilds, and their duties in relation to the lords of Pszczyna. Also describes the functioning of the municipal government and the judiciary in Pszczyna, during the reign of the family Turzo. To better illustrate these issues, chapter supplemented with source texts. In the Annex work, describes the main source for the period 1517-1548 - picture of the sales Pszczyna of 1517, currently located in the State Archive in Katowice branch in Pszczyna.