The subject of this thesis is presented by the aspect of identity, in particular the issue of national identity developed on emigration among the youth of Polish origin.Nevertheless it does not present a description of the situation of youth on emigration as a whole, since the research involved only students from Polish schools and was intended as a comparative study based on two examples: School Advisory Centre in Vienna and in Berlin. There are institutions where children attend on daily basis schools of their country of residence; additionally once or twice a week such children take classes supplementary to the school curriculum obligatory in Poland. The examined group included students attending II and III grade of lower secondary education and three grades of general secondary education 'liceum'. The objective of this thesis is to identify factors influencing the development of national identity among youth developing in the aforementioned conditions and to describe strategies applied for achieving this goal by the examined individuals.The methods applied for this study include questionnaire and in-depth interviews. The structure of this thesis is designed in a way, allowing the reader to know at first the actual state of research concerning the subject of national identity. The following part presents theoretic assumptions and the results of studies conducted by J.J. Smolicz, being comparative material for this research. The author also intensively used the achievements of Smolicz in course of developing tools for research applied in Vienna and Berlin. Third chapter presents the applied methodology and fourth chapter contains description of the results of this research. Basic conclusion emerging from the analysis of questionnaires and interviews is the confirmation of the role ascribed to factors indicated by Smolicz and other authors, whose achievements were used in this thesis. Therefore it can be stated that the basic responsibility lies on the family, yet one cannot overestimate the role of Polish schools. Furthermore children are establishing valuable friendships with persons originating from the same ethnic group. Both at home as at school, children acquire and maintain the ability of speaking Polish language, acquired in course of living among and contacting with their peers. It seems to be important that for many respondents just the attempt of categorization their identity seemed to be unreasonable. Enforcing any scheme of the identity relations, based on transparent delimitations of what is Polish and what is Austrian or German, did not make any sense in many cases. It seemed that the subject of the identity and general stability of identification occurred to cause the least difficulties to those, who feel good in Austria or Germany and fully participate in the life of Austrian and German society. The acceptance by these societies allows individuals an easier development of open identity, in which the trend towards Polish culture does not derive from rejection or being an closed in and ethnic enclave, but rather from the ability and desire for expanding their cultural horizons. It occurs that such identity constitutes the most precious asset for Poland as not only it does not reject old forms but also may offer innovations resulting from rich experiences in contacts with other cultures. In order to enable unlimited development for children and youth developing their national identity on emigration, it is important to support their participation in social and cultural systems of the accepting country, not forgetting at the same time the necessity of guaranteeing the possibility of active use of the resources offered by Polish systems.As mentioned before, this type of participation is guaranteed by family house, school, friends, nevertheless an important role could be also ascribed to the institutions of Polish character which, as it seems, do not carry such responsibility to the sufficient extent.
Przedmiotem pracy jest tożsamość narodowa kształtowana w warunkach emigracyjnych przez młodzież pochodzenia polskiego. Nie jest to opis sytuacji młodzieży emigracyjnej jako całości, lecz jedynie uczniów szkół polskich. Badania pomyślane zostały jako porównawcze studium dwóch przypadków: Szkolnego Punktu Konsultacyjnego w Wiedniu i w Berlinie. Są to placówki, w których dzieci uczęszczające do szkół w kraju zamieszkania, raz lub dwa razy w tygodniu pobierają lekcje uzupełniające w stosunku do programu nauczania obowiązującego w Polsce. Grupę poddaną badaniom, stanowią uczniowie klas II i III gimnazjum oraz trzech klas liceum. Celem pracy jest próba identyfikacji czynników, które wpływają na kształtowanie się tożsamości narodowej młodzieży rozwijającej się w takich właśnie warunkach oraz strategii wykorzystywanych w tym celu przez ową młodzież. Metody, którymi posłużyłam się prowadząc badania, to kwestionariusz oraz wywiady pogłębione. Struktura pracy pomyślana jest w taki sposób, aby czytelnik mógł najpierw zapoznać się ze stanem badań dotyczących kwestii tożsamości narodowej. Następnie naszkicowane zostały założenia teoretyczne oraz wyniki badań prowadzone przez J.J. Smolicza, z którego dorobku korzystałam też w dużej mierze konstruując kwestionariusz. Rozdział trzeci przedstawia wykorzystaną metodologię, w czwartym natomiast opisane zostały wyniki prowadzonych przeze mnie badań. Podstawowym wnioskiem wyłaniającym się z analizy ankiet oraz wywiadów jest potwierdzenie roli czynników wskazywanych przez J.J.Smolicza A.Chodubskiego i innych autorów, z których dorobku korzystałam. Podstawowa odpowiedzialność za kształtowanie tożsamości narodowej w warunkach emigracyjnych spoczywa zatem na rodzinie, ale także szkole i grupie rówieśniczej. Wielu respondentom próba kategoryzacji ich identyfikacji wydawała się nierozsądna. Kwestia tożsamości oraz ogólnej stabilności identyfikacyjnej w najmniejszym stopniu problematyczna okazała się dla tych, którzy dobrze czują się w Austrii lub w Niemczech i w pełni uczestniczą w życiu społeczeństw austriackiego i niemieckiego. Dzięki akceptacji ze strony tych społeczeństw, jednostki mogły konstruować tożsamość otwartą, która stanowi cenny kapitał zarówno dla samych respondentów, jak i dla społeczeństwa polskiego. Aby zatem umożliwić dzieciom i młodzieży kształtującym swoją tożsamość narodową w warunkach emigracyjnych pełen rozwój, należy wspierać ich uczestnictwo w systemach społecznych i kulturowych obu krajów. Takie uczestnictwo gwarantują, jak już powiedziano, dom rodzinny, szkoła, przyjaciele, ale istotną rolę mogłyby tu odegrać także instytucje o polskim charakterze, które jednak, jak się wydaje, wywiązują się z tego zadania w niedostatecznym stopniu.
