Linguistic view of animals associated with humans in the Polish and English language as revealed by animal phraseology.

Celem pracy była analiza porównawcza językowych obrazów zwierząt domowych w językach polskim i angielskim, na podstawie polskiej i angielskiej frazeologii zwierzęcej. Dotychczasowe analizy, charakteryzujące się zazwyczaj fragmentarycznością i pozbawione aspektu konfrontatywnego, zdają się bowiem nie wyczerpywać zagadnienia. Ze względu na glottodydaktyczny charakter analizy, jak również przygotowanie autorki, porównaniu nadano charakter ukierunkowany, za punkt wyjścia uznając idiomy funkcjonujące w języku polskim. Odtworzenie i analiza podobieństw i różnic między frazeologizmami funkcjonującymi w ramach porównywanych języków jest zadaniem istotnym z punktu widzenia praktyki glottodydaktycznej, a także językoznawstwa komparatywnego. W pracy zestawiono idiomy występujące w słownikach frazeologicznych obu języków i porównano je pod względem: •ilościowym (procentowa reprezentacja poszczególnych gatunków w całości zebranego materiału leksykalnego oraz liczba idiomów zawierających poszczególne leksemy zwierzęce);• jakościowym (tożsamość/odrębność treści znaczeniowych przypisywanych poszczególnym gatunkom i przekazywanych przez idiomy z poszczególnym leksemami); oraz •częstości użyć w korpusach obu języków. By uzyskać jak najszerszy obraz badanego fragmentu rzeczywistości językowej, do pracy włączono również sporządzone na podstawie dyferencjału C. E. Osgooda badania ankietowe, które przeprowadzono wśród rodzimych użytkowników obu języków.Analiza językowych obrazów zwierząt domowych w porównywanych językach wykazała wysoki stopień zbieżności; odnotowano też znaczącą liczbę frazeologizmów ekwiwalentnych. W obu językach we frazeologizmach zwierzęcych zawarte są stereotypy płciowe, a odmienne konotacje przypisywane są zwierzętom małym i dużym. Można podejrzewać, że podobieństwa uwarunkowane są:1) historycznie podobnym zestawem zwierząt występującym na obu obszarach językowych (ze względu na zbliżone warunki klimatyczne oraz szeroki zakres wymiany kulturowej w Europie);2) stosunkowo niedawną dywergencją języków (nastąpiła już po udomowieniu większości gatunków, co pozwala przypuszczać, iż konotacje przypisywane poszczególnym zwierzętom wywodzą się z czasów indoeuropejskiej wspólnoty językowej); 3) przynależnością do wspólnego kręgu kultury chrześcijańskiej. Udowodniono wpływ braku kategorii rodzaju gramatycznego w języku angielskim (i jej obecności w polszczyźnie) na występowanie różnic w konceptualizacjach poszczególnych zwierząt w porównywanych językach. Choć podstawowe leksemy gatunkowe stanowią składnik zdecydowanej większości frazeologizmów w obu językach, kategoria rodzaju w polszczyźnie wpływa na większą liczbę idiomów z leksemami dodatkowymi. Badania wykazały, że polska frazeologia zwierzęca wykazuje się większą surowością w dokonywaniu ocen moralnych (zwłaszcza dotyczących człowieka); polski człowiek charakteryzowany jest jako lepszy, angielski człowiek to człowiek czynu. w częstszym użyciu pozostają też idiomy o proweniencji biblijnej. Wyniki uzyskane w niniejszej pracy stanowić mogą wartościowe źródło informacji dla lektorów języka polskiego odnośnie:1)kolejności uwzględniania w programie nauczania zwierzęcych związków frazeologicznych; a także2)gatunków bądź leksemów zwierzęcych szczególnie narażonych na niewłaściwe użycia przez anglojęzycznych uczących się.Dodatkową zaletą pracy jest jej konfrontatywny charakter, a także różnorodne systemy badawcze, których użyto do analizy zgromadzonego na jej potrzeby obszernego zbioru danych.

The aim of the present study was a comparative analysis of the linguistic view of domestic and domesticated animals in the Polish and English language, based on animal phraseology in both languages. Previous studies have usually been fragmentary and largely lacked the comparative aspect. Because of the glottodidactic approach to the analysis and because of the author’s background, the comparison is directional, setting out from the idioms functioning in the Polish language. Unraveling and analysis of similarities and differences between phraseologisms that occur in each language is important from both a practical– glottodidactic, and comparative linguistic points of view.Idioms reported in phraseological dictionaries of both languages were assembled and compared in the following aspects:•quantitative (representation of a particular species in the total lexical material assembled lexical material expressed as a percentage, and the number of idioms containing respective animal lexemes),•qualitative (identity/distinctiveness of meanings attributed to particular species and communicated by idioms with respective lexemes), and •frequency of usage estimated from corpuses of both languagesIn order to obtain as comprehensive as possible picture of the assayed fragment of the linguistic reality, the study includes also results of the C.E. Osgood’s semantic differential analysis, contributed by native speakers of both languages.Analysis of the linguistic view of domestic and domesticated animals showed substantial similarities between languages, including a number of equivalent phraseologisms. In both languages sex stereotypes were common, and different connotations were ascribed to small and large animals. Similarities may have been caused by:1) a historically comparable set of animal species present in the areas where each language was spoken (due to the climate similarities and extensive cultural exchange in Europe)2) relatively recent divergence of languages (the languages diverged after the domestication of most species, it is likely that connotations ascribed to particular species have been derived back from the times of the Proto-Indo-European language community);3) the fact that both languages belong to the same Western Christian cultural tradition.The study demonstrated that the virtual lack of grammatical gender in the English language (and its presence in Polish) have caused differences in conceptualization of particular species. Although basal species lexemes constitute components of a majority of praselogisms in both languages, gender category in the Polish language affects a higher number of idioms with accessory lexemes. The Polish animal phraseology exhibits more strict moral judgments (particularly concerning humans); in Polish human is characterized as better, while in the English is a human of action. Idioms of Biblical origin are more common in the Polish language.Results obtained in the present study may provide valuable information for lectors of the Polish language in the following aspects:1.the optimal order for introduction of animal phraseologisms and2.identification of species or lexemes particularly prone to incorrect usage by English speaking learners of the Polish language.A major strength of the study is its comparative setup and diverse approaches used for the analysis of the assembled dataset.