Specyficzność medytacji w świetle badań elektroencefalograficznych

Celem pracy było wykazanie specyficzności medytacji w porównaniu z relaksacją oraz prześledzenie zmian jakie pojawiają się w stanie medytacji w zależności od stopnia zaawansowania w jej praktyce. Omówiono występujące odmiany medytacji, jej różne definicje, zarys historii naukowych analiz medytacji oraz kontrowersje metodologiczne występujące podczas badań tej formy umysłowego treningu. Omówiono szczegółowo specyfikę aktywności elektrycznej mózgu człowieka i podstawowe założenia elektroencefalografii. Na podstawie czterech opublikowanych w specjalistycznej prasie artykułów przedstawiających psychofizjologiczne badania osób medytujących zanalizowano występujące w różnych rodzajach medytacji (a także w relaksacji) zmiany w aktywności elektrycznej mózgu i zmiany w funkcjonowaniu układu autonomicznego. Opisane eksperymenty psychofizjologiczne dotyczyły kolejno: mnichów zen o różnym stopniu zaawansowania w praktyce medytacji porównywanych z grupa kontrolną,; mistrza jogi z 32letnim doświadczeniem (studium przypadku); osób poddanych treningowi dwóch odmian medytacji w celu porównania ich z relaksacją. Ostatni eksperyment dotyczył zmian w funkcjonowaniu układu autonomicznego pod wpływem medytacji transcendentalnej i odpoczynku. Analiza danych wykazała odmienność psychofizjologicznego stanu relaksacji od medytacji, oraz występowanie różnic we wzorcach aktywności elektrycznej mózgu w zależności od stopnia zaawansowania w treningu medytacji.

The aim of the thesis was to demonstrate the specificity of meditation as compared with relaxation and to investigate changes of state of meditation depending on advancement in its practice. The thesis discusses existing kinds of meditation, its various references, history of scientific investigations and methodological controversies. It also discusses the features of brain electrical activity. On the basis of four published articles on psychophysiological research on meditating people, the analysis of brain electric activity was made. Described articles focused on: zen monks on different stages of training compared with controls; yoga master with 32 years of experience (case study); comparison of two kinds of meditation and relaxation; changes in autonomic system connected with the practice of transcendental meditation. Data analysis showed that meditation is psychophysiologically different than relaxation and that there are differences in brain electric activity due to the level of practice.