Ocena sprawdzalności wybranych przysłów ludowych o pogodzie (na podstawie Krakowa)

The purpose of this study is to evaluate ratings of folk weather proverbs (thermal and precipitation) on the basis of Cracow between 1901 – 2010 using the data taken from IGiGP UJ (Astronomic Observatory formerly) in Cracow. The resources include: average daily temperature of air, maximal temperature of air on 200 cm, minimal temperature of air on 200 cm and 5 cm, ground temperature and daily sum of atmospheric precipitation. In addition, calendar of synoptic situations written by T. Niedzwiedz (1981) has been considered to explain repeatability of circulation in weather types.There were analyzed 4 most popular proverbs. Three of them concerned temperature: Święta Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie (4th, 25th i 26th december); Zimni Święci along with Zimna Zośka (12th – 15th may); Od Anki/Hanki zimne wieczory i ranki (26th july) and one concerns precipitation: Na świętego Jana bywa Wisła wezbrana (24th june). Proverb of the largest verifiability seems to be: Od świętej Anki (Hanki) zimne wieczory i ranki (up to 96%) and the lowest: Na świętego Jana bywa Wisła wezbrana (up to 2%).

Celem niniejszej pracy była ocena sprawdzalności wybranych przysłów ludowych o pogodzie (zarówno termicznych jak i opadowych) na przykładzie Krakowa w wieloleciu 1901 – 2010 przy wykorzystaniu danych ze Stacji Naukowej Zakładu Klimatologii IGiGP UJ (dawniej Obserwatorium Astronomiczne) w Krakowie. Materiały źródłowe obejmowały: średnią dobową temperaturę powietrza, maksymalną temperaturę powietrza na wysokości 200 cm, minimalną temperaturę powietrza na wysokości 200 cm i 5 cm, temperaturę gruntu oraz sumę dobową opadu atmosferycznego. Ponadto posłużono się kalendarzem sytuacji synoptycznych T. Niedźwiedzia (1981), w celu wyjaśnienia uwarunkowań cyrkulacyjnych powtarzalności typów pogody.Analizie zostały poddane cztery najpowszechniejsze przysłowia. Trzy z nich dotyczyły temperatury: Święta Barbara po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie (4, 25 i 26 grudnia); Zimni Święci wraz z Zimną Zośką (12 – 15 maja); Od Hanki zimne wieczory i ranki (26 lipca) oraz jedno dotyczące opadów: Na świętego Jana bywa Wisła wezbrana (24 czerwca). Przysłowiem o największej sprawdzalności okazało się Od świętej Anki (Hanki) zimne wieczory i ranki (do 96%) o najniższej natomiast jest: Na świętego Jana bywa Wisła wezbrana (do 2%).