"Wyodrębnione, na zewnątrz, obce" - czyli scalone, wewnątrz, bliskie. Rola przedmiotów w poezji Janusza Szubera

Present thesis is an attempt to find answer for question about role of objects in Janusz Szuber’s writings. In three separate chapters, author raises the following problems: everyday life objects struggling with oblivion; objects as testimonies of previous reality that presents opportunities of timeless meetings – with either one’s past self or people already passed away; poems-photographs and poems about photographs. Objects create countless bonds, mostly they become an opening for lyrical reflection. The poet jumps from details to generalities – objects are just an excuse for finding their true nature. Not only is he a reporter of reality both the present and the past, but most importantly – a “poet of sense”, through things that are shown he leads to cognition of truth about the world and one’s true self, which, after all, is not for everyone to be reached. A poet uses a detail, sees and describes the smallest particularities. Thanks to similar depiction, Szuber draws nearer to another field of art – photography. Nonetheless, many of his poems are descriptions of a photo, mainly picturesque, which makes a lyrical ego to recall those frozen on a plate.Szuber’s objects are impartial proof of someone’s past existence. They play a role of medium by which help “the communion of saints” becomes possible. Deceased are coming back to life and frequently interact with lyrical ego.

Niniejsza praca jest próbą odpowiedzi na pytanie o rolę przedmiotów w twórczości Janusza Szubera. W trzech rozdziałach autor szkicu porusza następujące problemy: codzienne przedmioty w walce z zapominaniem; rzeczy jako świadectwa dawnej rzeczywistości, umożliwiające spotkania ponad czasem – z samym sobą z przeszłości czy z osobami już nieżyjącymi; wiersze-fotografie i wiersze o fotografiach. Przedmioty wchodzą w liczne powiązania, najczęściej są wyjściem dla lirycznej refleksji. Sanocki poeta prowadzi wiersz od szczegółu do ogółu – rzeczy stają się pretekstem do zbliżenia się do istoty rzeczy. Jest nie tylko reportażystą rzeczywistości trwającej i minionej, ale przede wszystkim – „poetą sensu”, bo poprzez wymienianie rzeczy prowadzi nas do poznawania niedostępnej przecież każdemu prawdy o świecie, a także o sobie samym. Poeta operuje detalem, dostrzega i opisuje najdrobniejsze szczegóły. Dzięki podobnemu ujęciu sanoczanin zbliża się do innej dziedziny sztuki – fotografii. Ponadto wiele wierszy jest opisem zdjęcia, zwykle portretowego, co powoduje, że liryczne „ja” utworów Szubera wywołuje z pamięci zatrzymanych na kliszy. Szuberowe rzeczy są obiektywnymi dowodami czyjegoś (minionego) istnienia. Pełnią rolę medium, dzięki któremu możliwe jest „świętych obcowanie”. Umarli ożywają i nierzadko wchodzą w interakcje z podmiotem lirycznym.