STRESZCZENIEWiększość publikacji dotyczących problematyki stresu pourazowego zajmuje się niemal wyłącznie zaburzeniami spowodowanymi ekspozycją na zdarzenia traumatyczne. Obraz możliwych skutków sytuacji ekstremalnych byłby niepełny, gdyby ograniczyć go wyłącznie do następstw negatywnych. Istnieją dane świadczące o występowaniu u jednostek narażonych na stres ekstremalny, zmian korzystnych, określanych pojęciem rozwoju potraumatycznego (posttraumatic growth – PTG). Szczególnie trudne sytuacje, można traktować, jako wyzwalające potencjał wzrostowy człowieka. Fakt ten rodzi istotne wnioski z punktu widzenia praktyki pomagania ofiarom urazu, jak i działań prewencyjnych oraz możliwości rozwoju osobowościowego.Poznanie właściwości osobowościowych sprzyjających wzrostowi, ich wzmacnianie i rozwijanie z uwzględnieniem wiedzy o zjawisku czerpania korzyści z traumy, może być pomocne zarówno w procesie zdrowienia, jak i w przeciwdziałaniu wystąpieniu negatywnych skutków ekspozycji na sytuacje trudne, a także w procesie rozwoju. Może prowadzić do lepszego funkcjonowania osób zatrudnionych w instytucjach, które to instytucje ze względu na specyficzny charakter działalności, generują liczne sytuacje kryzysowe, a także służyć optymalizacji w zakresie procesów rekrutacji oraz pomagania ofiarom traumy.Do grup zawodowych szczególnie narażonych na kontakt ze zdarzeniami traumatycznymi należą żołnierze odbywający służbę poza granicami kraju, na terenach objętych konfliktami zbrojnymi. W badaniu przeprowadzonym w 80–osobowej grupie żołnierzy (oficerów i szeregowych), uczestniczących w misjach wojskowych, zastosowano narzędzie pomiaru ilościowego rozwoju potraumatycznego: The Post-Traumatic Growth Inventory – PTGI (Tedeschi, Calhoune, 1996) oraz skale służące do pomiaru właściwości osobowościowych takich jak: poczucie koherencj (Kwestonariusz Poczucia Koherencji, A. Antonovsky), optymizm (Test Orientacji Życiowej, M. Scheier, Ch. Carver, M. Bridges), nadzieja (Kwestionariusz Nadziei na Sukces, C. Snyder, M. Harris) oraz prężność (Skala Pomiaru Prężności, N. Ogińska – Bulik). Celem badania było wyjaśnienie związku między wybranymi czynnikami osobowościowymi sprzyjającymi zdrowiu a możliwością pozytywnych następstw doświadczeń urazowych. Uzyskano wyniki potwierdzające fakt współwystępowania optymizmu, nadziei oraz prężności ze wzrostem potraumatycznym. Z pośród wybranych właściwosci osobowościowych, prężność, okazała się być powiązana ze wzrostem potraumatycznym w największym zakresie, natomiast badanie nie ujawniło współzależności poczucia koherencji z rozwojem skutkiem doświadczonej traumy. Uzyskane wyniki są w znacznej części spójne z rezultatami poszukiwań innych autorów, choć mała liczba badań poświęconych środowisku wojskowemu nie pozwala na stosowne porównani między tożsamymi grupami. Efektem podjętej eksploracji jest również potwierdzenie istnienia fenomenu, jakim jest rozwój potraumatyczny.
SummaryMost of the publications concerning posttraumatic stress growth is based on analyses of malfunctions connected with the exposure to a trauma. It has to be stated that the consequences of the trauma consist not only negative ones. Some figures indicate that individuals exposed to extreme stress may experience positive changes called posttraumatic growth- PTG. Some of the extremely hard situations could be a catalyst for positive psychological growth. This fact is substantial for new conclusions focusing on helping victims of trauma, trauma prevention and personality growth.Learning about personality features that increase psychological growth, also amplifying and developing them in order to gain positives from a trauma, is extremely helpful in reconvalescence and as a stress counter-measure. The knowledge of the personality features may lead to improved functioning in specific institutions where employees are exposed to many crises. It may also optimize recruitment processes and dealing with the trauma victims.Among professions which encounter a trauma are always soldiers doing military service on the conflict areas abroad. In a survey conducted on the group of eighty soldiers (private and officers) who took part in military missions The Post- Traumatic Growth Inventory- PTGI (Tedeschi, Calhoune, 1996) was performed. Also measurements of personality features were implied, such as: a feeling of coherence (The Feeling of Coherence Questionnaire, A Antonovsky), optimism level ( Life Orientation Test, M. Scheier, Ch. Carver, M. Bridges), hope level ( The Hope for Success Questionnaire, C. Snyder, M. Harris) and resiliency ( The Resiliency Level Measurement, N. Ogińska- Bulik). The aim of the studies was to explain the association between personalities correlated with health and their impact on positive consequences of a trauma. The results obtained through surveys have proved concomitance of optimism, hope and resiliency as a result of posttraumatic growth. The resilience turned out to be the closest range factor connected with PTG, but nonetheless survey has not proved the feeling of coherence as a correlated with the posttraumatic growth.These obtained results are mostly consistent with the results acquired by other authors though not sufficient figures covering military make it difficult to compare with the other authors military data. Ultimately the result of exploring the issue of PTG is the conclusive proof of how important is to develop the knowledge about the phenomenon.
