Zjawisko iki jako klucz do japońskiej tożsamości.

Praca przybliża zjawisko iki – intrygujący fenomen japońskiej kultury, wywodzący się z estetycznych upodobań i mieszczańskiego ethosu mieszkańców metropolii Edo za czasów szogunatu Tokugawów (1600-1868). Iki stanowi zarówno kategorię estetyczną, jak i holistyczny ideał osobowy obejmujący specyficzny wygląd i sposób bycia. Może charakteryzować tożsamość zarówno na poziomie narodowym jak i indywidualnym. Najbardziej znany teoretyk iki, japoński filozof Kuki Shūzō uważał je za wyraz japońskiej tożsamości narodowej i najdoskonalszą manifestację kulturowej specyfiki, rezerwował jednak możliwość jego doświadczania dla przedstawicieli własnej wspólnoty etnicznej. Celem niniejszej pracy jest charakterystyka iki oraz przedstawienie możliwych implikacji wynikających z uznania jego unikatowości.Iki prezentowane jest z trzech perspektyw: historycznej – usytuowane w kontekście realiów epoki Edo, w których się ukonstytuowało, filozoficznej – według koncepcji Kukiego zawartej w książce "Struktura iki" oraz porównawczej – w zestawieniu z fenomenem dandyzmu (charakteryzowanym w oparciu o dzieła Charles'a Baudelaire'a oraz "Portret Doriana Graya" Oscara Wilde'a). W konkluzji iki przedstawione zostaje jako fenomen typowo japoński, możliwy jednak do pojęcia przez Człowieka Zachodu oraz mający zastosowanie – przez dostarczanie nowego, interesującego punktu widzenia – także w badaniu zjawisk kulturowych spoza kontekstu kultury japońskiej.

The thesis explicates the phenomenon of iki – the intriguing phenomenon of the Japanese culture, originating from aesthetic preferences and the urbane ethos of townsmen dwelling in the metropolis of Edo during the Tokugawa period (1600-1868). Iki means both: the aesthetic category and the holistic personal ideal encompassing a specific mode of behaviour and appearance. It may characterise the identity both on a national and individual level. The prominent theorist of iki, the Japanese philosopher Kuki Shūzō considered it as the most accurate manifestation of the national identity of the Japanese and their unique culture and claimed it to be incomprehensible to the non-Japanese. This thesis presents iki from three different perspectives: historical – setting the phenomenon in the context of Edo period, when its development began, philosophical – following Kuki's concept expressed in the book 'The Structure of Iki' and comparative – comparing it with the dandyism (depicted on the basis of the works of Charles Baudelaire and 'The Picture of Dorian Gray' by Oscar Wilde). In conclusion, iki is characterized as the typical Japanese phenomenon, nevertheless comprehensible for the People of the West and – by providing a new, refreshing viewpoint – also useful in the field of western cultural studies.