The ministerial program "Znaki Czasu"

Moja praca dotyczy ministerialnego programu “Znaki Czasu”. Został on wdrożony w 2004 roku i miał być odpowiedzią, na długoletnie zaniedbania dotyczące publicznych kolekcji sztuki współczesnej. Celem programu było podniesienie kompetencji polaków w dziedzinie sztuki najnowszej, pobudzenie rynku sztuki, stworzenie nowoczesnej infrastruktury, ale przede wszystkim ożywienie sensu sztuki w sytuacjach konkretnych miast. W ramach tego projektu w każdym województwie w Polsce, miała powstać instytucja zajmująca się sztuką współczesną. Lokalne zachęty miały wziąć na siebie obowiązek tworzenia kolekcji oraz edukowania mieszkańców poszczególnych miast.Program „Znaki Czasu” był częścią Narodowej Strategii Kultury na lata 2004-2013. Utworzenie lokalnych instytucji o charakterze obywatelskim to czerpanie wzorców z Francji i tamtejszej sieci FRACów. Ale, pomimo, że tam taki system sprawdza się od 30 lat, polskie środowisko artystyczne bardzo sceptycznie podeszło do proponowanego przez ministerstwo projektu. Zarzucano mu przede wszystkim, iż niepotrzebnie rozprasza i tak niewielkie fundusze przeznaczane na kulturę. „Znaki Czasu” w pierwotnym kształcie funkcjonowały tylko przez okres dwóch lat. Zmiany personalne w ministerstwie spowodowały, iż program stracił miano priorytetowego, co w konsekwencji utrudniało pozyskanie funduszy dla kolekcji. Dziś po 8 latach od inauguracji programu część z Zachęt już nie kontynuuje zakupów, a inne wręcz przeciwnie właśnie otwierają swoje nowe siedziby. Część zbiorów na zawsze spoczęła w magazynach, a część ciągle jest wystawiana. Lokalne Zachęty posiadały dowolność dotyczącą kształtu zbiorów, mimo obaw w efekcie nie mamy dotyczenia z 15 identycznymi kolekcjami. Istnieją kolekcje bardziej nastawiona na sztukę regionalną, ogólnopolską albo oraz takie, które łączą lokalne z globalnym.Program Znaki czasu to pierwsze od lat nowoczesne spojrzenie na kolekcje i ich finansowanie. Mimo iż trwał bardzo krótko, przyniósł wymierne korzyści. O podsumowanie funkcjonowania programu oraz o jego ocenę poprosiłam ludzi z projektem bezpośrednio związanych: Waldemara Dąbrowskiego, Monikę Szewczyk, Dorotę Monkiewicz, Piotra Voelkla, Joannę Zielińską, Andrzeja Turowskiego. Mimo wielu słów krytyki, każdy z nich przyznaje, że taki program był Polsce i polskim zbiorom bardzo potrzebny.

My thesis concerns the ministerial program ,,Znaki Czasu," which was started in 2004. The main purpose of the project was to create in every province in Poland the collection of contemporary art. Today, after eight years, it was time for a brief summary and evaluation of the program. Was it a good idea? Does it change the reality of Polish collections? What were the advantages and disadvantages? In this thesis I compare the Polish program to the French ideas, I also try to define keywords as: collection, collecting, collector. I describe all collections, their profiles and educational activities. To evaluate the program I did interviews with the creators of the project and with the directors of local art centers.