W poszukiwaniu psychologicznych czynników warunkujących zachowania zdrowotne wczesnej młodzieży

Wstęp: W kształtowaniu zachowań zdrowotnych znaczącą rolę odgrywają różne predyspozycje osobowościowe. W doniesieniach z badań nad tym problemem podkreślane jest znaczenie ogólnego przekonania człowieka co do skuteczności radzenia sobie z wyzwaniami życiowymi oraz poczucia możliwości kontrolowania własnych działań. Także styl ekspresji emocji, a szczególnie wyrażania gniewu, jako relatywnie stała tendencja, ma wpływ na charakter funkcjonowania człowieka. Z punktu widzenia zdrowia publicznego badania psychologicznych czynników warunkujących zachowania zdrowotne młodzieży mają szczególne znaczenie, gdyż w okresie dojrzewania kształtują się zachowania zdrowotne, które mogą być przyczyną problemów zdrowotnych i społecznych młodych ludzi.Cel pracy: Celem pracy jest określenie związków pomiędzy kompetencjami osobistymi i ekspresją gniewu a zachowaniami zdrowotnymi wczesnej młodzieży.Materiał i metody: Przebadano 75 nastolatków w wieku 12 lat (38 chłopców i 37 dziewcząt) mieszkających w Częstochowie. W badaniach wykorzystano Skalę Ekspresji Gniewu (SEG), Skalę Kompetencji Osobistych (KompoOs) i Inwentarz Zachowań Zdrowotnych (IZZ).Wyniki: Wraz ze wzrostem poziomu kompetencji osobistych badanej młodzieży wzrasta poziom ich zachowań zdrowotnych (p=0,000351). Wraz ze wzrostem poziomu gniewu kierowanego na zewnątrz obniża się ich poziom zachowań zdrowotnych (p=0,001734). Większa kontrola emocjonalna, przejawiająca się wzrostem poziomu gniewu kierowanego do wewnątrz, jest związana z lepszym poziomem tych zachowań (p=0,00003). Nie znaleziono zależności pomiędzy płcią a kompetencjami osobistymi, ekspresją gniewu i zachowaniami zdrowotnymi.Wnioski: Kompetencje osobiste i ekspresję gniewu można uznać za psychologiczne czynniki warunkujące zachowania zdrowotne wczesnej młodzieży. Kształtowanie prozdrowotnych zachowań młodzieży wiąże się z potrzebą rozwijania poczucia własnych kompetencji oraz kontroli ekspresji gniewu.

Introduction: Different personality traits play a significant role in shaping health behaviors. The importance of general human beliefs about the effectiveness of coping with the challenges of everyday life and the sense of the ability to control one’s own actions is emphasized in the reports from the research in this field. The style of emotional expression, particularly the expression of anger, as a relatively constant trend, also exert an impact on the nature of human functioning. From the point of view of public health, research on psychological determinants of young people health behaviors is of particular importance because the health behaviors that can cause health and social problems of young people are shaped in adolescence.Aims: The aim of this study is to determine the relations between personal skills and expression of anger, and health behaviors of early adolescents.Materials and methods: 75 adolescents aged 12 years (38 boys and 37 girls) living in Czestochowa were examined. Anger Expression Scale (SEG), Personal Competence Scale (KompOs) and Modified Inventory of Health Behaviors (IZZ) was used in the study.Results: With the increase of assessment level of their personal competence, the level of health behavior of the young people included in the study increases (p = 0.000351). As the level of anger directed outwards increases, the level of health behaviors of early adolescents decreases (p = 0.001734). Greater emotional control, as reflected by an increase in the level of anger directed inwards, is connected with a greater number of these behaviors (p = 0.00003). No relations between sex and personal competences or expressing anger and health behavior have been found.Conclusions: Personal skills and expression of anger can be considered as psychological determinants of health behavior of early adolescents. Shaping healthy youth behaviors is related to the need to develop a sense of their own competence and the sense of control of expression of anger.