Polish peasant prose in translation. Kamień na kamieniu by Wiesław Myśliwski and Stone Upon Stone by Bill Johnston. A case study of Antoine Berman’s twelve deforming tendencies

Niniejsza praca magisterska stanowi analizę przekładu na język angielski powieści Wiesława Myśliwskiego pod tytułem „Kamień na kamieniu” dokonanego przez Billa Johnstona. Podstawę teoretyczną porównania z oryginałem tworzy dwanaście tendencji deformujących tekst przekładu literackiego wyróżnionych przez Antoine’a Bermana.Pierwszy rozdział pracy poświęcony jest sylwetce Wiesława Myśliwskiego. Przedstawiony zostaje dorobek literacki autora, cechy wyróżniające jego prozę, przytoczone są wypowiedzi pisarza na temat głównych źródeł i tematów prozy chłopskiej. Omówiona zostaje powieść „Kamień na kamieniu”, ze szczególnym uwzględnieniem polskiej i amerykańskiej krytyki literackiej.W drugim rozdziale przedstawiony zostaje tłumacz, Bill Johnston. Dzięki nagraniom dźwiękowym i wywiadom z tłumaczem udostępnionym w Internecie możliwa stała się rekonstrukcja procesu pracy nad wersją angielską „Kamienia na kamieniu”. Dowiadujemy się, jakie zabiegi stylistyczne stosował tłumacz, aby uchwycić niepowtarzalny głos narratora – Szymona Pietruszki. Przykłady z angielskiej wersji powieści służą ilustracji wymienionych przez tłumacza zabiegów językowych i stylistycznych.Trzeci rozdział to analiza tłumaczenia przeprowadzona według dwunastu kategorii wyróżnionych przez Bermana. Przywołane zostają liczne przykłady, zarówno potwierdzające działanie zaobserwowanych przez francuskiego badacza tendencji deformujących jak i jemu przeczące. Ten rozdział to także krytyka modelu Bermana – autor podejmuje próbę oceny przydatności poszczególnych kategorii w badaniu przekładu.W ostatnim, czwartym rozdziale, omówione zostają tradycyjne pojęcia z teorii przekładu takie jak ekwiwalencja, domestykacja oraz alienacja, zwana również forenizacją. Pozwalają one uzupełnić analizę w rozdziale trzecim, jako że tendencje deformujące Bermana nie obejmują całości problemów przekładoznawczych, które napotykamy w „Kamieniu na kamieniu”.

This study deals with a celebrated 20th century Polish novel and its translation into the English language. The author’s objective is to compare and contrast Wiesław Myśliwski’s Kamień na kamieniu (published in 1984) with its English-language counterpart, Stone Upon Stone translated by Bill Johnston (2010).Since this is a thesis in the domain of translation studies, little attention will be devoted to the literary merits of either the original or the translated version; instead, we will be interested in the particular translation processes, transformations or shifts involved and the overall impression they produce. It must be borne in mind that the very scope of this endeavour – the two books jointly amount to more than nine hundred pages – requires the use of a single coherent theoretical model. Therefore, the author has decided to conduct his analysis applying Antoine Berman’s twelve deforming tendencies.The analytical part is preceded by two introductory chapters: on the author of the original and his oeuvre and on the translator and his output respectively. The former introduces the figure of Wiesław Myśliwski, provides essential information concerning Kamień na kamieniu and its reception both in Poland and among the English-speaking readership – via the translation, of course. The latter presents the translator and his approach to the process of rendering the novel into the English language. Most importantly perhaps, we strive to provide some insight into the translator’s techniques: this was made possible thanks to a number of interviews with Bill Johnston as well as his own presentations.As we will see, Berman’s twelve deforming tendencies do not account for all the translation phenomena observed at close inspection of Stone Upon Stone. Therefore, the analysis will be complemented with such notions in translation theory as equivalence, untranslatability, foreignization and domestication. Also, the concept of inflation, that is the growth in length of the translated version as compared with the original, will prove particularly useful and enlightening in reference to the text in question.