Prawne warunki dostępności leczenia raka piersi w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem zabiegu prewencyjnej mastektomii

The main aim of this paper is to analyse the availability of the controversial preventive mastectomy surgery offered to patients at high risk of breast cancer in the light of applicable provisions of law and in a wider context of breast cancer screening among women in Poland. The paper constitutes an analysis of the legal conditions governing the availability of services in the field of cancer prevention and treatment of breast cancer in Poland.The first chapter constitutes a presentation of issues introducing the topics discussed in the paper as well as explanations and definitions of terms such as oncology, cancer, mastectomy. It also presents the epidemiological situation in Poland. The section on epidemiology defines the most common cancers in gender groups. The analysis of the epidemiological situation focuses on both national and international indicators for breast cancer.The second chapter describes one of the paper's specific objectives i.e. the indication of legal provisions in force in the scope of access to oncology services, as well as a presentation of the planned future legislative changes aimed at facilitating access to services for patients with cancer. The chapter contains the characteristics of the existing sources of law in the area of health care and an analysis of the draft Act on the amendment of the act on health care services financed from public funds. Presenting the attitude of the professional self-government of physicians towards the planned changes constitutes a vital point of that chapter.Next chapter presents the functioning of breast cancer prevention in Poland. The National Programme for Combating Cancer (Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych) was discussed as the basic document regulating this area, with particular focus on the first module relating to breast cancer prevention in Poland. An in-depth analysis of means for preventing incidences of breast cancer in the highest risk group focused on the issue included in the title, i.e. preventive mastectomy surgeries. A significant part of popularising knowledge on the genetic conditions of the disease was played by Angelina Jolie, a well-known person who is frequently present in the media, informing the press about subjecting herself to the procedure and thereby commencing a public debate on taking this kind of action to prevent the occurrence of cancer. Preventive mastectomy surgery is a controversial procedure and many consider this preventive measure as too drastic, related to negative impact on health – if only in the psychological area, in women subjecting themselves to this procedure.Next chapter contains an analysis of availability of health care services. The paper presents results for the availability criterion in three dimensions. First of all it covers access to oncological services, with particular focus on availability of the services commencing neoplastic diagnostics, i.e. a consultation with a specialist. The second section includes information on the waiting time for services addressed to patients suffering from breast cancer, with a graphic representation of the pathway of a patient with breast cancer, starting from a visit to a general practitioner an ending with termination of treatment. The final section of this chapter contains an analysis of availability of preventive mastectomy.Chapter seven presents entities competent for supervision in oncology. The notion of supervision was used holistically. The chapter indicates units functioning in relation to substantive supervision, supervision over the activity of medical entities, supervision over the implementation of health programmes and supervision over access to services.The subsequent chapters include a discussion and conclusions, and the attachments contain figures, tables and graphs as well as an up-to-date list of Oncology Centres.

Zasadniczym celem pracy jest analiza dostępności pacjentek z wysokim ryzykiem raka piersi do kontrowersyjnego zabiegu prewencyjnej mastektomii w świetle obowiązujących przepisów i w szerszym kontekście zapobiegania nowotworom piersi u kobiet w Polsce. Praca stanowi analizę warunków prawnych regulujących dostępność do świadczeń onkologicznych z zakresu prewencji i leczenia raka piersi w Polsce.Rozdział pierwszy stanowi przedstawienie zagadnień wprowadzających do tematyki podjętej w pracy oraz wyjaśnienia i definicje pojęć takich jak: onkologia, nowotwór, mastektomia. Przedstawiono w nim także sytuację epidemiologiczną Polski. Podrozdział dotyczący epidemiologii określa najczęściej występujące nowotwory w grupach płci. Analiza sytuacji epidemiologicznej skupia się na wskaźnikach dla raka piersi zarówno w ujęciu krajowym, jak i odnosi się do wskaźników międzynarodowych.W rozdziale drugim opisany został jeden z celów szczegółowych pracy, jakim jest wskazanie funkcjonujących regulacji prawnych z zakresu dostępności do świadczeń onkologicznych, a także przedstawienie planowanych przyszłych zmian legislacyjnych mających na celu ułatwienie dostępu do świadczeń dla pacjentów z chorobą nowotworową. Rozdział zawiera charakterystykę obecnie obowiązujących źródeł prawa w sferze ochrony zdrowia oraz analizę projektu ustawy o zamianie ustawy o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Ważnym elementem rozdziału jest przedstawienie postawy samorządu zawodowego lekarzy w stosunku do planowanych zmian.W następnym rozdziale przedstawiono funkcjonowanie prewencji raka piersi w Polsce. Jako podstawowy dokument regulujący tą dziedzinę omówiono Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych ze szczególnym uwzględnieniem pierwszego modułu odnoszącego się do prewencji raka piersi. Pogłębiona analiza sposobów zapobiegania zachorowaniom na nowotwór piersi w grupach o największym ryzyku została skupiona na zagadnieniu ujętym w tytule, czyli operacji prewencyjnej mastektomii. Istotną rolę w procesie upowszechniania wiedzy na temat problemu uwarunkowań genetycznych choroby odegrała Angelina Jolie, jako osoba powszechnie znana i często obecna w mediach, informując prasę o wykonaniu zabiegu i tym samym rozpoczynając publiczną debatę na temat podejmowania tego rodzaju działań zapobiegających występowaniu nowotworu. Operacja prewencyjnej mastektomii jest zabiegiem kontrowersyjnym, wiele środowisk uważa ten sposób zapobiegania chorobie za zbyt drastyczny, wiążący się z innymi ujemnymi dla zdrowia skutkami – choćby w sferze psychiki kobiet poddających się tej procedurze.Kolejny rozdział zawiera analizę dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. W pracy przedstawiono wyniki dla kryterium dostępności w trzech płaszczyznach. Po pierwsze ogólny dostęp do świadczeń onkologicznych, gdzie zwrócono szczególną uwagę na dostępność do świadczenia rozpoczynającego diagnostykę nowotworową, jakim jest kontakt ze specjalistą. Drugi podrozdział zawiera informację na temat czasu oczekiwania na świadczenia skierowane do chorych na raka piersi wraz z graficznym przedstawieniem drogi pacjentki chorej na nowotwór piersi od kontaktu z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej do momentu zakończenia leczenia. W ostatnim z podrozdziałów przeanalizowano dostępność do mastektomii prewencyjnej.Następnie przedstawione zostały podmioty odpowiedzialne za sprawowanie nadzoru w dziedzinie onkologii. Pojęcie nadzoru zostało ujęte w sposób holistyczny. Rozdział wskazuje jednostki działające m in. w odniesieniu do nadzoru merytorycznego, nadzoru nad działalnością podmiotów leczniczych, nadzoru nad realizacją programów zdrowotnych czy nadzoru nad dostępnością do świadczeń.Kolejne rozdziały obejmują dyskusję i wnioski z pracy, a w załącznikach zamieszczono rysunki, tabele i wykresy oraz aktualny spis Centrów Onkologicznych.