Niniejsza praca koncentruje się na przedstawieniu Rusi i Rusinów w polskich kronikach średniowiecznych. Wiedza geograficzna polskich kronikarzy o Rusi zmieniała się w zależności od wieku w jakim pisano poszczególne kroniki. W dziele Galla Anonima znajdziemy zdecydowanie najmniej informacji. Z miast ruskich Gall wymienia jedynie Kijów, podkreślając jednak jego ogromne znaczenie jako stolicy państwa. Z obiektów geograficznych polskiemu kronikarzowi znana była tylko rzeka Bug, która wyznaczała granice pomiędzy Polską a Rusią i w pobliżu której oba sąsiadujące ze sobą państwa stoczyły kilka bitew. Znacznie więcej informacji znajdziemy w kronice, która wyszła spod pióra Mistrza Wincentego Kadłubka, co oczywiście wynikało z blisko 100 letniej różnicy czasowej pomiędzy oboma źródłami. Kadłubek uzupełnia Gallowe opisy Kijowa. Autor wymienia również takie miasta jak Halicz czy Drohiczyn. Kronika Wielkopolska bardzo poszerza nasze wiadomości o średniowiecznej Rusi. Autorowi znane były poszczególne księstwa ruskie i ziemie. W kronice spotkamy się z takimi nazwami ziem jak: przemyska, włodzimierska brzeska czy drohiczyńska, oraz księstwo bełskie czy halickie. W Kronice Wielkopolskiej spotkamy się również z opisami przyrody czy znajomością nie tyle samej Rusi, ale także niektórych jej sąsiadów. Ostatnie z omawianych przez mnie źródeł, dzieło Janka z Czarnkowa nie zawiera w sobie zbyt wiele informacji o Rusi. Jednak po raz pierwszy spotkamy się z tam z określeniem „Biała Ruś”, czyli tereny do końca XI wieku były częścią Rusi Kijowskiej, a później księstwem od niej zależnym. Jeżeli chodzi o władców ruskich to podkreślić należy, że polscy kronikarze wypowiadali się o Rusinach w dosyć negatywny sposób, często ich krytykując i poniżając. Pierwszym władcą ruskim opisanym w kronikach był Jarosław Mądry, i mimo tego, że był bardzo wybitnym księciem, w polskich źródłach średniowiecznych nie został nawet wymieniony z imienia. Zdecydowanie najszerzej i najdokładniej opisany został Roman Mścisławowicz. Na podstawie dzieła Wincentego Kadłubka, oraz późniejszej Kroniki Wielkopolskiej, której autor powtarzał informacje i wiedzę poprzednika można zaobserwować jak zmieniał się obraz władcy, który początkowo jako sprzymierzeniec polskich książąt, najpierw Kazimierza Sprawiedliwego a później Leszka Białego dorobił się „czarnej legendy”, a jego pozytywny i bohaterski obraz w kronice Wincentego w pewnym momencie zmienił się o 180 stopni. A to wszystko efekt wydarzeń z roku 1205 i bitwy pod Zawichostem. Podobnie jak obraz władców, w równie negatywnym świetle przedstawione zostało społeczeństwo ruskie. Wśród wad, które wymieniają polscy kronikarze najczęściej spotykamy się z tchórzostwem i barbarzyństwem, i odmiennością od tradycyjnej europejskiej kultury i obyczajów.
This thesis is focused on description of Rus and its citizens in terms of Polish chronicles from middle ages period. Geographical knowledge of Polish chroniclers was changing according to particular century. In Gall Anonim’s work we cannot find many information about more important cities – he described only Kiev, but on the other hand, he emphasized it’s meaning as a capital city. Besides that we can find only an information about river Bug, which was a border between Poland and Rus, and where took place several battles between those countries. Much more information we can find in chronicle of Wincenty Kadłubek, which is a result of over 100 years difference, that dived him and Gall Anonim. Kadłubek enriched description of Kiev, and add depictions of cities like Halicz, or Drohiczyn. The Chronicle of Greaterpoland adds more information about this country. Its author knew several principalities and lands such as: land of Przemyśl, Włodzimierz, Brześć, Drohiczyn, or principality of Bełz or Halicz. This chronicle gives as information about flora and neighborhood of Rus. Last chronicle I have used in my thesis is a work of Janko from Czarnków. It is not as detailed as The Chronicle of Greaterpoland, however, it gives us information about political stance of these lands – that means, that lands called “White Rus”, were part of Kiev Rus, and after 11th century, it was a dependent principality. While describing rulers of Rus, we must notice, that Polish chroniclers used sometimes very harsh words in description. First Russian ruler was Jaroslaw the Wise, and besides he was a remarkable prince, in Polish sources he was omitted. Definitely the most accurate description got Roman Mścisławowicz. Based on Wincenty Kadłubek’s work and later - The Chronicle of Greaterpoland, we can observe how changed the vision of Russian prince – first he was treated as an ally of Polish princes: first Kazimierz the Righteous, and then Leszek the White, but suddenly his description changed dramatically. The reason of that was battle under Zawichost in year 1205. Just like the rulers, the society of Rus is described really bad. From many defects, that are characteristic for their description in Polish chronicles, we can say about cowardice, barbarism and being different from traditional European culture.
