Skład mineralny aerozoli z pomieszczeń użytkowych

The aim of this study was to investigate the mineral and chemical composition of aerosols (socalled a "indor aerosols") occurring inside flat and university buildings. Material was collected in the living room in the flat building and in office, laboratory and store in the university building (Institute of Geological of the Jagiellonian University in Kraków). Samples were collected randomly on carbon rings and next, were coated with a carbon or gold. Samples were examined using a field emission scanning electron microscope equipped with a backscattered electrons detektor (BSE), secondary elektron detector (SE) and X-ray energy dispersive spectrometer (EDS). Around three hundred particles were studied. Based on the result of chemical analyse and observations of particles or particles aggregates morphology their classification was presented. Eight morphological types of particles and their aggregats are distinguised. Both natural and anthropogenic particles were noted. Result indicate the correlation between frequency of occurrence of different types of particles and utilization of the room. Composition of indor aerosol depends on the migration of outdoor aerosols through windows, doors, as well as on living or professional activities work. Samples contain numerous nanoparticles. The following minerale or mineral groups occur in aerosol samples: quartz, gypsum, carbonates, aluminosilicates, silicates. Mineralogical names have been used, despite some restrictions discussed. It was found that aerosols due to the size and composition could have a negative impact on human health.

Celem niniejszej pracy było poznanie składu mineralnego i chemicznego aerozoli (zwanych także aerozolami typu „indoor”) występujących w pomieszczeniach użytkowych oraz ich źródeł. Ze względu na możliwość i dostępność poboru próbek materiał do badań został pobrany w pokoju mieszkalnym oraz w pomieszczeniach o różnym przeznaczeniu w Instytucie Nauk Geologicznych UJ w Krakowie. Materiał z depozycji został pobrany losowo na krążki węglowe, następnie został napylony warstwą węgla lub złota. Próbki, poddano badaniu przy użyciu mikroskopu elektronowego skaningowego z emisją polową wyposażonego w detektor elektronów wstecznie rozproszonych (BSE), detektor elektronów wtórnych (SE) oraz spektrometr dyspersji energii promieniowania rentgenowskiego (EDS). Badaniu poddano około trzysta cząstek pyłu opadowego. Wykonane analizy chemiczne, zdjęcia oraz przeprowadzone obserwacje pozwoliły na klasyfikację cząstek i agregatów, które wystąpiły w próbach. W pracy wyróżniono pod względem morfologii osiem typów cząstek. Pochodzenie cząstek aerozoli jest zróżnicowane (naturalne i antropogeniczne). Przeprowadzone badania w wybranych pomieszczeniach o różnym przeznaczeniu wykazały, że istnieje związek pomiędzy składem aerozoli, a sposobem użytkowania pomieszczenia. Na częstość występowania poszczególnych typów cząstek ma wpływ zarówno migracja aerozoli zewnętrznych, poprzez okna, drzwi i nieszczelną wentylację jak i codzienne czynności życiowe i zawodowe wykonywane w tych pomieszczeniach. W badanych próbkach występują liczne nanocząstki. Stwierdzono występowanie następujących minerałów i grup minerałów: kwarc, gips, glinokrzemiany, węglany. Nazwy mineralogiczne zostały użyte mimo zastrzeżeń wyrażonych w dyskusji wyników. Stwierdzono, że cząstki aerozoli ze względu na rozmiary i skład mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka.