Demographic Transitions: Settlement and Economic Transitions in the Village of Maniowy.

Niniejsza praca opisuje wpływ budowy zapory wodnej w Niedzicy oraz powstanie zbiornika Czorsztyńskiego (1964–1997) na przemiany wsi Maniowy. Bezpośrednim efektem tejże inwestycji było częściowe lub całkowite przesiedlenie kilku wsi Podhala. Maniowy zostały przesiedlone w całości a to z kolei wpłynęło na wiele procesów, które niniejsza praca stara się zbadać oraz omówić. Celem pracy jest zbadanie przemian demograficzno-osadniczych i gospodarczych w Maniowach w drugiej połowie XX i początkiem XXI w. Autor skupił się w pracy na wsi Maniowy, wieś ta jest źródłem wiedzy o wpływie dużych inwestycji hydrotechnicznych na osiedla mieszkalne w jej okolicy. Badania przeprowadzone przez autora nawiązywały do tych poruszanych przez J. Kozielca w 1991 r. Podstawowymi metodami stosowanymi w pracy były: metoda kwestionariusza ankietowego oraz analiza statystyczno-opisowa. Za pomocą analizy statystyczno-opisowej wyznaczone zostały główne kierunki zmian jakie się dokonały w sferze gospodarczej, osadniczej i demograficznej w drugiej połowie XX w. Natomiast badanie metodą kwestionariusza ankietowego dało możliwość sprawdzenia czy występujące wówczas trendy utrzymały się czy też zmieniły. Praca składa się z trzech części, pierwsza z nich skupia się na opisie omawianej wsi przed przystąpieniem do realizacji prac związanych z budową zapory oraz przesiedleniem wsi. Omówiony zostaje kontekst historyczny budowy zapory wodnej Niedzica. Druga zasadnicza część skupia się na wyjaśnieniu wpływu jaki miała budowa zapory na zmianę procesów rozwoju wsi Podhala, w szczególności Maniów. W tej części pracy autor dokonuje porównania założeń wieloletnich planów rozwoju ze stanem aktualnym. Ostatnia część pracy skupia się na opracowaniu prognozy zmian na kolejne lata dla omawianej wsi. Badania wykazały zależność pomiędzy budową zbiornika Czorsztyńskiego a przemianami demograficzno-osadniczymi i gospodarczymi Maniów. Bezpośrednim skutkiem tych zmian było przesiedlenie Maniów oraz utracenie części gruntów należących do wsi na rzecz powierzchni zalewowej misy zbiornika. Przełożyło się to na zmianę struktury osadniczej na tym terenie. Utracenie części gruntów doprowadziło do zmian użytkowania ziemi, a więc w konsekwencji na zmianę struktury zatrudnienia. Efektem zmian gospodarczych była zwiększona emigracja krajowa i zagraniczna. To z kolei wpłynęło na strukturę płci i wieku mieszkańców Maniów. Zaplanowana w okresie dwudziestolecia międzywojennego zapora w Niedzicy okazała się katalizatorem wielu zmian. Okazuję się że jest nim wciąż, mimo upływu 20 lat od daty oddania jej do użytku.

The following thesis describes the process of building the water dam in Niedzica and the creation of water reservoir in Czorsztyn (1964-1997), which contributed to the demographic changes in Maniowy. The direct result of this investment was partial or entire resettlement of the people from a few villages located in the Podhale region. The resettlement of the whole Maniowy population has had an impact on several process and changes to which this thesis is devoted to. The main aim of the thesis is to examine the demographic, settlement and economic transitions in Maniowy from mid-20th century to the early beginning of 21st century. The author of the following thesis concentrates on Maniowy village, whereas, the village is the source of knowledge about the impact of substantial hydrotechnical investments on residential housing development in the district of Maniowy. The research undertaken by the author alludes to the research conducted by J. Kozielec in 1991.Basic methods used to conduct the study were: questionnaires and statistical and descriptive analysis. Namely, the statistical and descriptive analysis distinguish the most important changes in economy, settlement and demography of Maniowy in the second part of 20th century. Whereas, the questionnaires enable to examine people’s relocation destinations and reflect the trends of the settlement data now and in the pastThe thesis consist of three parts. The first part concentrates on the description of Maniowy village before building the water dam in Niedzica and resettlement of the village. Therefore, the historical context concerning the building of the water dam in Niedzica is scrupulously described. The second part is crucial, because the central issue addressed here is the relationship between the influences of building the water dam and the changes of developmental process of the villages on Podhale region, particularly in Maniowy. Additionally, in this part of the thesis the author compares the assumptions of multiannual expansion plans with the current one. The last part of the thesis focuses on formation of developmental prognosis for Maniowy for the following years. The research has shown that there is a relationship between the building of Czorsztyński dam and the demographic, settlement and economic transitions in Maniowy. The direct effects of the mentioned transitions were resettlement of Maniowy inhabitants as well as the deprivation of the part of Maniowy land in favor of the dam. Additionally, these effects contributed to the transitions of settlement structure in the region. The land deprivation caused the change in exploitation of the ground and consequently the changes in employment structure. The result of the economic transitions was increased internal as well as external emigration. Subsequently, the emigrations had an impact on the age-sex structure of Maniowy inhabitants. The dam in Niedzica, planned in the interwar period, turned out to be a catalyst of change and still is after putting it into service twenty years ago.