Indywidualne i zespołowe przypadki heroizmu żołnierzy Cezara w świetle studiów "Oblicza bitwy"

In ancient sources, which present wars of Gaius Iuliu Caesar, sometimes we could see example of brave Roman soldier, who usually appeared in very hard situation. Then he displayed his courage so much, that he contributed to win of Romans. During fight of these legionaries it could be experienced not only prowess of Caesar's soldiers, but also how loyal to their chief and fellows they were.My thesis aims to take a look at cases of those legionaries, who were mentioned in ancient sources (not only in Caesar's diares). Their deeds were simply amazing - this is usually image of one soldier, who stand against multitude of enemies, what recalls mythical heroes like Achilles. This is obviously false vision of battle in that period, so it needs to be looked into. First task of this thesis is presenting, how battle in anciet times could look. Thesis pay attention on feelings of soldiers during struggle like fear and rage (I based on very important works of two soldiers - A. Du Picq and D. Grossman). Additionaly I present factors, which motivate legionaries in their fight, what is crucial in understanding mechanisms of battle. In my thesis I also try to think through, how descriptions of mentioned soldiers's actions are possible and what could lead to see true vision of ancient clash. In my work I used some methods of another branch of science such as psychology.

W swojej pracy spróbuję przyjrzeć się polu bitwy z perspektywy pojedynczego żołnierza w czasach starożytnych, które są bardzo słabo przebadane w tym zakresie. Jest to niezwykle trudna i słabo przebadana kwestia. Postaram się wysnuć kilka wniosków na ten temat, stosując metody badawcze historyków, zaczerpniętych ze studiów „oblicza bitwy” – nurtu badawczego w historii wojskowej, którego celem było rozłożenie bitwy na „czynniki pierwsze”, czyli próba spojrzenia na walkę oczami jej uczestników. Jest to jeszcze mało popularna metoda badawcza, stosująca metody badawcze m.in. psychologii, co otwiera szerokie pole do wysnucia całkowicie nowych wniosków w tym zakresie. Analizy wspomnianej problematyki zamierzam dokonać na przykładzie przedstawianych w źródłach legionistów Cezara, których bohaterska postawa na polu bitwy zapewniła uwagę antycznych pisarzy. Szczęśliwie dysponujemy stosunkowo licznymi przykładami takich postaci. Jest to bardzo cenne, gdyż w starożytnych pismach przedstawienia mężnych czynów w walce dotyczą głównie „wielkich historii”, czyli słynnych dowódców, co miało podkreślić ich wartość jako walecznych ludzi, którzy potrafili nie tylko mądrze kierować wojskiem, ale także dzielnie walczyć ramię w ramię ze swoimi podwładnymi. Wspomniani żołnierze pojawiają się najczęściej w najcięższych momentach walk, niejednokrotnie ratując położenie swych kolegów, ukazując przy tym swoją wielką wartość bojową, a także lojalność w stosunku do wodza i towarzyszy. Oczywiście ich obecność nie ogranicza się jedynie do takich sytuacji, gdyż występują również w zupełnie innych chwilach, zwracając jednak uwagę na wykazywaną przez nich godną podziwu postawę walecznego i nieustępliwego żołnierza. Zastanowię się nad tym, ile te przykłady mogą nam powiedzieć na temat oblicza bitwy starożytnego świata. Ponadto przyjrzę się innym zagadnieniom, jak heroizm w walce oraz czynniki, sprawiające, iż żołnierz wytrzymywał nawet najcięższe zmagania. Zważywszy, iż niniejszą problematyką zajmowałem się przez stosunkowo krótki czas. Wielkim utrudnieniem był dla mnie brak doświadczenia w służbie wojskowej, co pozwoliłoby lepiej zrozumieć mentalność żołnierską i trud życia w armii (stąd też niezwykle cenne w tego typu badaniach okazują się wspomnienia weteranów). Moja praca będzie miała zatem charakter pewnego wstępu do rozważań w tym zakresie obrazu walk z perspektywy samych żołnierzy w czasach późnorepublikańskiego Rzymu, stanowiąc także pewną zachętę do kontynuowania przemyśleń na ten temat.Warto także zaznaczyć, iż opisy dokonań legionistów Cezara należy rozpatrywać z dużą ostrożnością, gdyż można je określi wprost jako niewiarygodne. Stąd też moja analiza nie ogranicza się jedynie do przedstawieniu samej bitwy z ich perspektywy, ale także zastanowieniu się na ile wszystko to, co pojawiło się na ich temat w źródłach, może w jakiś sposób odzwierciedlać prawdę. Ponadto w podsumowaniu niniejszej pracy spróbuję udzielić odpowiedzi na jeszcze jedno istotne pytanie – czemu właściwie miały służyć opisy czynów cezariańskich legionistów w antycznych relacjach?