Translation as a Series: Two Polish Translations of The Lord of the Rings

Celem niniejszej pracy było zbadanie zjawiska jakim jest seria przekładowa na podstawie dwóch polskich tłumaczeń Władcy Pierścieni J. R. R. Tolkiena- Marii Skibniewskiej (1961- 1963) oraz Jerzego Łozińskiego (1996- 1997). Została poruszona kwestia odbioru przekładów w kontekście ich istnienia w serii. W części teoretycznej pracy w oparciu o badania przekładoznawców takich jak Balcerzan, Paloposki i Koskinen wyjaśniono zjawisko serii przekładowej, jej właściwości i sposób funkcjonowania. Stwierdzono prawidłowość, że każde kolejne tłumaczenie jest w znaczący sposób zależne od poprzednich oraz jest powodem do powstania nowych przekładów. W części praktycznej przedstawiono historię polskich tłumaczeń Władcy Pierścieni oraz dokonano analizy ich odbioru przez polskiego czytelnika na podstawie wypowiedzi na forach internetowych dotyczących dzieł Tolkiena. Okazało się, że głównie trzy kwestie są poruszane w dyskusjach pomiędzy czytelnikami- nazewnictwo, styl oraz popełnione przez tłumacza błędy. Chociaż zdania były podzielone, większą okazała się grupa czytelników chwalących tłumaczenie Skibniewskiej i to ono zostało powszechnie uznane za kanon. Na koniec wyjaśniono kim są użytkownicy forów internetowych. Okazało się, że w tym przypadku seria przekładowa wymyka się schematom przedstawionym we wstępie. Wbrew teoriom przekładoznawców, którzy twierdzą, że pierwsze tłumaczenie jest głównym powodem do powstania kolejnych ze względu na jego jakość, przekład Marii Skibniewskiej, według czytelników, był i nadal pozostaje najlepszym.

The thesis aimed to investigate how a translation functions in a series, particularly how the voice of the first translator is carried over in retranslations in terms of the reception of a rendered text in a target culture. Two Polish renditions of The Lord of the Rings by Maria Skibniewska and Jerzy Łoziński were considered and analyzed. In the theoretical part, the definition and characteristics of translation as a series have been described basing on the studies of translation scholars Balcerzan, Paloposki and Koskinen.The practical part of the dissertation included an overview of Polish translations of The Lord of the Rings, an analysis of readers’ opinions and comments about the renditions together with a description of the readers’ identities.