Tezą niniejszej rozprawy jest stwierdzenie, iż fundamentem poetyckiego świata zarówno w „Coronie” Paula Celana, jak i „Karetkach” Philipa Larkina, jest doświadczenie niepokoju, stanowiące miarę, zarazem sposób (modus), istnienia tego uniwersum. Termin „niepokój” wywiedziony zostaje wprost z analizowanych tekstów (u Larkina z formy "distress", u Celana zaś "die Unrast"). Jego znaczenie, poza sensem wynikającym z filologicznej interpretacji obu utworów, koresponduje z Heideggerowską koncepcją „trwogi” (zawartą w „Byciu i czasie”), a także innymi teoriami filozoficznymi, antropologiczno-kulturowymi (zwłaszcza tzw. zwrotem afektywnym) czy socjologicznymi, zajmującymi się pojęciem, szeroko rozumianego, lęku. W pracy wykorzystano również, m.in. kategorię „idiomu poetyckiego” Jacquesa Derridy. Posłużono się także kontekstem pozaliterackim, poprzez wprowadzenie do wywodu kontekstu sztuk plastycznych (za pomocą przytoczenia dzieł Marka Rothki i Lesley Oldaker) oraz muzyki ("Destruction" Amira Shpilmana). W niniejszej dysertacji zaproponowano wyodrębnienie trzech figur „niepokoju”, jego konstytutywnych cech, przejawiających się w analizowanych wierszach poprzez poszczególne tropy, chwyty poetyckie, idiomy. Owe figury: „przesunięcie”, „negatyw” i „afonia”, w odniesieniu do głosu podmiotowości „Corony” i „Karetek”, będącego przedmiotem wiodącego nurtu wywodu, przyjmują w pracy postać „prze-głosu”, „od-głosu” i „bez-głosu”. Rozprawa ma na celu ukazanie sposobu, w jaki w obu utworach niepokój wpływa na reprezentację rzeczywistości w języku. Autentyczność doznania, stojąca po stronie owego niepokoju, przeciwstawiona zostaje „uspokojeniu” (kategorii o proweniencji Heideggerowskiej) tożsamego z przemieszczeniem, zniekształcającym zapośredniczeniem, wreszcie przymusowym stłumieniem pierwotnego doświadczenia.
The thesis of this dissertation is an ascertainment that the experience of restlessness is a foundation of a poetic universe in Paul Celan’s “Corona” as well as Philip Larkin’s “Ambulances”. This experience is also a mode (modus) of being that world. The meaning of “restlessness” is based primarily on the sense from the both interpreted works (from the forms: “distress” in “Ambulances” and “die Unrast” in “Corona”), secondly on works by Marin Heidegger (particularly the term “anxiety” included in “Being and Time”), Jacques Derrida and the other philosophers, sociologists and anthropologists (especially the theoreticians of the affective turn). The context of the plastic arts (Lesley Oldaker, Mark Rothko) and music is used in this dissertation, too. The study is divided in three parts, which were called as follows: translocation, negative and aphonia. These names work as the idiomatic figures of the restlessness in “Corona” and “Ambulances” and they correspond to the metaphorical features of the subjectivity’s voice, namely: ablaut, reverberation and dysphonia. The dissertation in an attempt at analyzing the way, which the experience is represented in the Larkin’s and Celan’s poetical language in. The unrest’s authenticity is opposed the false state of calmness that causes the change, the distorting mediation and the compulsory suppression of the initial experience.
