Myśl kosmologiczna w "Morgante" Luigiego Pulci

Celem niniejszej pracy jest wyróżnienie elementów kosmologicznych (wizje senne, materia wszechświata, hierarchia niebiańska, nieśmiertelna dusza, magia naturalna i demoniczna) w “Morgante” Luigiego Pulci, czyli w czternastowiecznym poemacie, należącym do tradycji ludowej. Praca jest podzielona na 6 rozdziałów, każdy z nich odnosi się do jednego komponentu myśli kosmologicznej Pulciego, która bazuje na koncepcjach starożytnych filozofów (Platon, Arystoteles i Plotyn) połączonych z ideami rozprzestrzenionymi w Florencji współczesnej autorowi “Morgante”. W Polsce niewiele badań zostało poświęconych “Morgante” i z tego powodu warto go propagować. Byłoby błędem podnosić rangę poematu Pulciego do traktatu filozoficznego, ale warto zatrzymać się nad ironicznym spojrzeniem Pulciego na neoplatonizm Marsilia Ficino, filozofii wiodącej prym w przełomowym okresie przejściowym ze średniowiecza do renesansu. Wersy “Morgante” przenoszą czytelnika do magicznego świata dogłębnie przenikniętego siłami duchowymi oraz bawią go, ośmieszając rycerzy i królów, postaci tadycyjnie przedstawiane w patetyczny sposób.

The scope of the thesis is to single out the cosmological elements (visions in dreams, substance of the universe, hierarchy of heaven, immortal soul, natural and demonic magic) in the “Morgante” of Luigi Pulci, fourteenth-century poem that is part of the folk tradition. The thesis is divided into 6 main chapters, each of which refers to one component of the cosmological thought of Pulci, which is based on the concepts of ancient philosophers (Plato, Aristotle, Plotin) confronted with ideas disclosed in fifteenth century in Florence. In Poland only a few studies have been devoted to “Morgante” and this is the reason why it is worth to propagate it. It would be wrong to raise the "Morgante" to the rank of the philosophical treatise, but it is worth to concentrate on the ironic approach of Pulci towards Ficinian neoplatonism, the main philosophy that achieves a great political power at the Medici Court in the transition phase between the middle ages and the renaissance. The stanzas of “Morgante” take the reader to the magical world deeply penetrated by spiritual energies and they entertain him, deriding the paladins and kings, characters traditionally presented with pathos.

Lo scopo della mia tesi è quello di trattare gli elementi cosmologici (visioni oniriche, sostanza dell’universo, gerarchia celeste, anima immortale, magia naturale e quella demoniaca) nel “Morgante” di Luigi Pulci, poema quattrocentesco che fa parte della tradizione popolaresca. La tesi si articola principalmente in 6 capitoli di cui ciascuno ricorre ad un componente del pensiero cosmologico pulciano, che si basa sui concetti degli antichi filosofi (Platone, Aristotele e Plotino) scontrati con le idee divulgate alla Firenze quattrocentesca. In Polonia pochi studi sono stati dedicati al “Morgante” e per questo motivo secondo noi è giusto propagarlo. Sarebbe sbagliato alzare il “Morgante” al rango del trattato filosofico, ma vale la pena soffermarsi sull’approcio ironico di Pulci verso il neoplatonismo ficiniano, la filosofia principale che raggiunge un grande potere politico alla corte dei Medici in una fase di passaggio tra il medioevo e il rinascimento. Le stanze del “Morgante” portano il lettore al magico mondo profondamente penetrato da energie spirituali e gli fa divertire, deridendo i paladini e i re, personaggi tradizionalmente presentati con pathos.