Przedmiotem tej pracy jest rezydencja księcia Daniela Romanowicza, położona w centralnej części miasta Chełm (Województwo Lubelskie) na tak zwanej Wysokiej Górce, sąsiadującej od strony północnej z ulicą Pierwszego Pułku Szwoleżerów, od części wschodniej z ulicami Juliusza Słowackiego, Żwirki i Wigury, od strony południowej Pocztową, Hrubieszowską i Lubelską, od strony zachodniej również z Lubelską). Obiekt ten, po którym dzisiaj zostały tylko ruiny (obecnie zasypane) od czasów średniowiecznych znajdował się na pograniczu dwóch kultur – zachodniej i wschodniej, na skutek czego niejednokrotnie ulegał zniszczeniom w toku walk, co nie mogło nie wpłynąć na stan zachowania tej budowli. Do dnia dzisiejszego obiekt ten przetrwał w postaci reliktów archeologicznych, które obecnie są zasypane. Poczynając od szesnastego stulecia, pamiątki architektoniczne po Danielu Romanowiczu budziły zainteresowania badaczy zarówno polskich, jak i rosyjskich czy ukraińskich. W trakcie badań było postawiono wiele hipotez i pytań, lecz mimo tylu lat poszukiwań nie mamy wyczerpujących i jednoznacznych odpowiedzi. Nie znamy ani pewnej daty wzniesienia budowli, ani jej poszczególnych faz, ani ówczesnego wyglądu, ani dokładnych dat przekształceń czy też jednoznacznej rekonstrukcji wszystkich jej części. Na podstawie wyników ostatnich wykopalisk oraz informacji zawartych w źródłach pisanych możemy jednak domyślać się jak wyglądały i jakie funkcje pełniły części chełmskiej rezydencji. Mimo rozbieżności w dotychczasowym stanie badań w niniejszej pracy wystąpiła próba przedstawienia i uporządkowania stanowisk poszczególnych badaczy oraz określenia wszystkich poglądów i hipotez, dotyczących wskazanej powyżej budowli. Pisząc to dzieło, autorka przejrzała się się rezydencjom książęcym oraz królewskim na terenie Średniowiecznej Europy, poszukując wśród nich analogii dla rezydencji Daniela i prześledziła trop rozpowszechnienia się założeń o podobnym układzie w Europie i Azji, szukając modelu do naśladowania w epokach antyku i średniowiecza.
The subject of this work is the residence of Prince Daniel Romanowicz, located in the central part of Chełm (Lublin Province) on the so-called High Hill, Pocztowa, Hrubieszowska and Lublin, from the west also with Lubelska). This building, after which only the ruins (now buried) from medieval times, were located on the border of two cultures - the west and the east, and were consequently devastated during the fighting, which could not affect the condition of the building. To this day, this object has survived in the form of archaeological relics, which are now buried. Beginning in the sixteenth century, architectural memorabilia after Daniel Romanovich were of interest to both Polish and Russian or Ukrainian scholars. There were many hypotheses and questions during the research, but despite all these years of searching, we have no exhaustive and unambiguous answers. We do not know either a certain date of construction, its particular phases, its appearance, exact dates of transformations, or the unambiguous reconstruction of all its parts. Based on the results of the recent excavations and information contained in written sources, we can guess what they looked like and what functions were part of the Chełm mansion. Despite the divergence in the current state of research in this work, an attempt was made to present and order the positions of individual researchers and to define all the views and hypotheses regarding the above mentioned structure. By writing this work, the author looked at royal and royal residences in Medieval Europe, looking for analogies to Daniel's residence among them, and traced the path of dissemination of assumptions of a similar pattern in Europe and Asia, seeking a model to emulate in antiquity and medieval times.
