Rynki Bielska i Białej jako przestrzeń publiczna

The purpose of this paper is to discuss the issue of public spaces on market squares in Bielsko andBiała and to analyse their functioning as urban public spaces. The Main Market Square in Bielsko aswell as the Polish Army Square and the Freedom Square in Biała have been studied in detail.The first part of this paper defines the public space, its types and accompanying elements. Legislationrelated to the public space in Poland has been analysed. Its functions have been described and someexamples of urban markets and squares have been given.In the second chapter, the city has been briefly characterised and the relevant market squares inBielsko and Biała have been analysed in detail while information has been also provided on thehistorical background and their present use.The third chapter analyses the survey results and the functioning of the market squares in their roleas urban public spaces.The main subject of this research concerns the use of public spaces in the city as well as the issue ofwhether or not the market squares of the city of Bielsko-Biała offer the adequate quality to be usedas public spaces. All the deliberations are based on the analysis of the relevant literature as well ason a diagnostic survey and a field research.The analysis of the relevant literature suggests that in theory all of the market squares studied fulfiltheir function as public spaces. Historically speaking, the Main Market Square in Bielsko as well as theFreedom Square and the Polish Army Square in Biała have always functioned as public spaces.The main literature on the subject included the following books: “Przestrzeń publiczna miastapostindustrialnego” (Public space of a post-industrial city) by Mieczysław Kochanowski, Problemykształtowania przestrzeni publicznej (Issues related to shaping public space) by Piotr Lorens andJustyna Martyniuk-Pęczek, Bielsko-Biała: Monografia miasta (Bielsko-Biała: monograph of the city),edited by Ignacy Panic, and as regards current problems of cities after the administrative reform thebook by Filip Springer entitled “Miasto archipelag. Polska mniejszych miast” (The archipelago city.Poland of smaller cities).A survey carried out in a group of 316 respondents showed that the Main Market Square in Bielsko can be regarded as a fully-fledged public space popular with both residents and tourists visiting the city. This is not thecase in the former Biała, where its squares have been adapted to the changing needs of the city,including to car traffic for parking purposes. The survey was conducted between July and September2018 among residents of the city.The field research confirmed the previous findings. Their role in the history and the identity of thecity can be felt on all the market squares studied, but the modern format of adapting them to thefunctioning of the city is already radically different. The Main Market Square is a typical meetingplace where people spend their time in numerous restaurant, bars or entertainment venues. On theother hand, the other market squares studied are only frequented by people who want to take careof some specific matters in the service establishments located there, or by real history enthusiasts,looking for the lost identity of these beautiful areas of the city in the old tenement houses on theFreedom Square and the Polish Army Square. The research involved collecting data on inventorycards. They included the registration number of the building, its address, functions and architecturalvalue.

Celem pracy jest omówienie przestrzeni publicznej na rynkach w Bielsku i Białej oraz analiza ich funkcjonowania jako przestrzeń publiczna miasta. Szczegółowej analizie poddano Rynek Główny w Bielsku oraz Plac Wojska Polskiego i Plac Wolności w Białej. W pierwszej części pracy zdefiniowano przestrzeń publiczną oraz jej typy i elementy towarzyszące. Przeanalizowano prawodawstwo związane z przestrzenią publiczną w Polsce. Opisano jej funkcje oraz podano przykładowe rynki i place miejskie. W drugim rozdziale krótko scharakteryzowano omawiane miasto oraz szczegółowo przeanalizowano omawiane rynki w Bielsku i Białej, opisując tło historyczne oraz współczesne użytkowanie. W trzecim rozdziale poddano analizie badanie sondażowe oraz funkcjonowanie rynków jako przestrzeń publiczna miasta.Podstawowe pytanie, jakie przyświeca podjętym rozważaniom, odnosi się do użytkowania przestrzeni publicznej w mieście, a także: czy rynki miasta Bielsko-Biała zapewniają odpowiednią jakość użytkowania jako przestrzeń publiczna? Całość rozważań osadzona została w ramach analizy i krytyki znanego nam piśmiennictwa, sondażu diagnostycznego oraz badań terenowych.Analiza znanej nam literatura przedmiotu wskazuje, że w teorii wszystkie z badanych placów spełniają rolę przestrzeni publicznej. Rynek Główny po stronie Bielska oraz Plac Wolności i Plac Wojska Polskiego po stronie Białej z założenia w historii pełniły swoją role jako przestrzeń publiczna.Główną literaturą w zakresie omawianej pracy była książka Mieczysława Kochanowskiego pt. Przestrzeń publiczna miasta postindustrialnego, Piotra Lorensa i Justyny Martyniuk-Pęczek Problemy kształtowania przestrzeni publicznej, Bielsko-Biała: Monografia miasta pod redakcją Ignacego Panica oraz w kwestii współczesnych problemów miast po reformie administracyjnej książka Filipa Springera Miasto archipelag. Polska mniejszych miast.Badanie sondażowe przeprowadzone na grupie 316 respondentów wykazało, że Rynek Główny w Bielsku można uznać jako pełnoprawną przestrzeń publiczna, z której chętnie korzystają mieszkańcy oraz odwiedzający miasto turyści. Inaczej się to ma po stronie dawnej Białej, gdzie jej place zostały dostosowane do zmieniających się potrzeb miasta i przystosowane do ruchu kołowego jako parkingi samochodowe. Kwestionariusz ankietowy przeprowadzono od lipca do września 2018 roku na grupie mieszkańców miasta.Badania terenowe potwierdziły wcześniej osiągnięte rezultaty. Na wszystkich badanych placach odczuwalna jest ich rola w historii i tożsamości miasta, lecz współczesny format zaadaptowania ich w funkcjonowania miasta jest już diametralnie różny. Rynek Główny jest to typowe miejsce spotkań, w którym ludzie spędzają czas w licznych lokalach gastronomicznych lub rozrywkowych. Z drugiej strony na pozostałe badane place trafiają jedynie osoby chcące załatwić konkretne sprawy w lokalach usługowych, bądź prawdziwi pasjonaci historii, którzy w leciwych kamienicach na Placu Wolności i Placu Wojska Polskiego szukają utraconej tożsamości tych pięknych rejonów miasta. Badania polegały na zebraniu danych na kartach inwentaryzacyjnych. Zawierały one: numer ewidencyjny budynku, adres, funkcje oraz wartość architektoniczną obiektu.