Tile stoves appeard on Polish territories at the turn of the 13th and 14th century. The influx of Westerners, colonizing and establishing new cities under German law, carried a new type of heating device for residential interiors. From the beginning of the 15th century, examples of plate tiles are known, decoration of which was created by an impression in a negative stamp. The richness of themes and ornaments of reliefs on tiles faces is an excellent source for studying late medieval culture. One of the most common religious motifs on tiles are the representations of Saint George slaying the dragon. The cult of the holy martyr was initiated at the turn of the 9th and 10th century. He gained new importance in the 12th century due to miracula and martyrdom of Saint George and Legenda Aurea by Jacobus de Voragine, who refreshed the version of the biography. This motif, commonly found on tiles in the 15th and 16th century, is closely related to knightly culture. As the main patron of chivarly Saint George personifies knightly virtues and ethos. The relationships of St. George with courtly culture are represented in numerous inspirations and alterations of the story of brave knights rescuing defenseless princesses from certain death in the mouth of the monster in medieval literary works, romances and chansons de geste poetry. The collection of patterns of compositions with St. George, appearing on the tiles in the Polish lands, presents a great diversity in types, forms and styles. Combined with a comparative analysis of materials from neighbouring areas (Germany, Czech Republic, Hungary, Romania, Moldavia, Ukraine, Lithuania, Estonia), this review illustrates regional environments with areas of influence and inspiration shaping late-medieval tile shows. An important issue raised in the work is also the problem of using workshop graphics as a medium of transfer to a tiling matrix.
Piece kaflowe pojawiły się na ziemiach polskich na przełomie XIII i XIV wieku. Napływowa ludność z Zachodu, kolonizując i zakładając nowe miasta na prawie niemieckim, przenosiła ze sobą nowy typ urządzenia ogrzewającego wnętrza mieszkalne. Od początku XV wieku znane są przykłady kafli płytowych, których dekoracja powstawała przez wycisk w negatywowej matrycy. Bogactwo tematów i ornamentów reliefów na licach jest doskonałym źródłem do badań późnośredniowiecznej kultury. Jednym z najczęstszych motywów religijnych na kaflach są przedstawienia św. Jerzego pokonującego smoka. Kult świętego męczennika zapoczątkowany został na przełomie IX i X wieku. Zyskał on nową jakość w XII stuleciu za sprawą Legenda Aurea Jacobusa de Voragine, który odświeżył wersję życiorysu, miraculi i męczeńskiej śmierci św. Jerzego. Motyw ten, powszechnie występujący na kaflach w XV i XVI wieku, ściśle związany jest z kulturą rycerską. Jako główny patron rycerzy, św. Jerzy, reprezentował wzory cnót i etyki rycerskiej, spełniając wymagania etosu rycerskiego. O związkach św. Jerzego z kulturą dworską, świadczą liczne inspiracje i przeróbki historii o mężnych rycerzach, ratujących bezbronne królewny z pewnej śmierci w paszczy potwora w średniowiecznych utworach literackich, romansach i poezji chansons de geste. Zgromadzony w katalogu zbiór wzorów kompozycji św. Jerzego, występujących na kaflach na ziemiach polskich, prezentuje duże zróżnicowanie w obrębie typów, form i stylu. Przegląd ten, połączony z analizą porównawczą materiałów z terenów sąsiednich (Niemcy, Czechy, Węgry, Rumunia, Ukraina, Litwa, Estonia), obrazuje regionalne środowiska oraz strefy oddziaływań, wpływów i inspiracji, kształtujących późnośredniowieczne przedstawienia na kaflach. Ważnym zagadnieniem poruszanym w pracy jest również kwestia wykorzystywania grafiki warsztatowej jako medium transferu na matrycę kaflarską.
