The relationship of wisdom and postformal thinking with moral development in late adulthood

Celem niniejszej pracy jest określenie związku mądrości oraz myślenia postformalnego z rozumowaniem moralnym w okresie późnej dorosłości, a także poszukiwanie czynników związanych z rozwojem mądrości i rozumowania moralnego. Praca odnosi się do koncepcji rozumowania moralnego skoncentrowanego na etyce troski Carol Gilligan. Mądrość definiowana jest zgodnie z Berlińskim Paradygmatem Mądrości, natomiast myślenie postformalne zgodnie z teorią Giseli Labouvie – Vief. W badaniach wzięło udział 27 osób w wieku 58 do 86 lat. Wykorzystano wywiad The Ethic of Care Interview, wywiad do badania mądrości autorstwa Paula Baltesa i współpracowników oraz kwestionariusz Rozwiązywanie Codziennych Problemów. Z niniejszych badań wynika, iż istnieje związek pomiędzy rozumowaniem moralnym skoncentrowanym na etyce troski a mądrością. Nie wykazano istnienia związku między myśleniem postformalnym a rozumowaniem moralnym czy mądrością. Dodatkowo, wyższe wykształcenie okazało się być istotnie związane z poziomem mądrości, nie z poziomem rozumowania moralnego. Uczestnictwo w zajęciach np. Uniwersytetu Trzeciego Wieku okazało się nie mieć związku z poziomem mądrości i rozumowania moralnego. W ostatniej części niniejszej pracy przedstawiono dyskusję uzyskanych wyników oraz ograniczenia badań własnych.

The aim of the thesis is to establish the connection between wisdom and postformal reasoning with moral reasoning in late adulthood. The thesis refers to theory of moral reasoning focused on ethics of care introduced by Carol Gilligan. Wisdom is defined pursuant to the Berlin Wisdom Paradigm and postformal reasoning pursuant to the theory of Gizela Labouvie – Vief. The research involved 27 participants aged 58 – 86. The following methods were used: The Ethic of Care Interview, Wisdom Interview by Paul Baltes, as well as questionnaire: Rozwiązywanie Codziennych Problemów. The following work established the connection between moral reasoning based on the Ethics of Care and wisdom. No connection between postformal reasoning and moral reasoning and wisdom existed. Additionally, higher education turned out to be signifigantly related to wisdom, but not moral reasoning, while prticipation in senior clubs was not related to either. Discussion of results and rerearch disadvantages are also included.