Irracjonalizm w zmediatyzowanym społeczeństwie wiedzy : ramowanie, słownik, retoryka, ikonografia

Celem badań była identyfikacja ram konceptualnych nauki i wiedzy naukowej w komunikowaniu organizacji i jednostek otwarcie walczących z oficjalną wersją wiedzy naukowej: przeciwników szczepień ochronnych, proponentów teorii płaskiej ziemi oraz zwolenników alternatywnej wersji historii Polski. Metody: opierając się na wcześniejszej konceptualizacji, użyto analizy zawartości, opartej na modelu dyskursywnym oraz narzędzi analizy ramowania. W wyniku badań zlokalizowano w badanym materiale cztery główne ramy interpretacyjne oraz cztery modelowe stylistyki. Wnioski dotyczą względnie jednolitego ramowania zagadnienia wiedzy w komunikacji grup antynaukowych, niezależnie od ich głównego celu, a także oraz wzajemnego przenikania się ich argumentacji. Dostrzeżono także fenomen irracjonalizmu banalnego – postaw antyracjonalnych i antynaukowych wyrażanych przez uczestników komunikacji medialnej bezwiednie, odruchowo, żartem lub przez nieuwagę. Wartość poznawcza wiąże się z diagnostycznym i prognostycznym wymiarem analizy. Swoiste instrumentalne ramowanie nauki i wiedzy to niezbędny element strategii komunikacyjnych zwolenników „wiedzy alternatywnej”, zatem jego analiza powinna pomóc w dalszych badaniach nad mechanizmami rozpowszechniania antyracjonalizmu i irracjonalizmu w mediach. To istotne, ponieważ walka z antyracjonalizmem w komunikowaniu jest dziś jednym z najważniejszych społecznych zadań medioznawcy.

The study aims at identifying the conceptual framework of science and scientific knowledge in the communication of the individuals and organizations openly fighting the official version of scientific knowledge - the opponents of preventive vaccinations (the “anti-vaxxers”), proponents of the flat earth theory (the “flat-earthers”), and the supporters of the alternative version of the early history of Poland. Research methods: Based on the previous conceptualisation, the content analysis based on the discursive model and the framing analysis tools have been used. Results and conclusions: In the analysed material, four main interpretative frames and four model communication styles were identified. The conclusions relate to the relatively uniform framing of knowledge in the communication of anti-scientific groups, regardless of their main purpose. They also pertain to the cross-permeating of their argumentation. The phenomenon of banal irrationality has also been noticed, i.e. anti-rational and anti-scientific attitudes as expressed by the media communication users in an unwitting, reflexive, inadvertent or joking manner. Cognitive value: The cognitional value results from the diagnostic and prognostic dimensions of the analysis. A specific instrumental framing of science and knowledge is an indispensable element of the communication strategies of proponents of the “alternative science". Therefore, its analysis should be helpful in further research on the mechanisms of the spreading of anti-rationality and irrationality in the media. It is important, as the combating anti-rationality in mediated communication is nowadays one of the most important social missions of the communication scholar.