Znaczenie prognostyczne zmienności rytmu serca i zmienności ciśnienia tętniczego u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym

W ostatnich latach nastąpił wzrost liczby publikacji dotyczących zmienności rytmu serca (HRV) oraz zmienności ciśnienia tętniczego (BPV) jako parametrów odzwierciedlających modulację autonomiczną układu sercowo-naczyniowego. Zaburzenia funkcji układu autonomicznego są częstsze u osób z nadciśnieniem niż u osób z prawidłowym ciśnieniem tętniczym. Obecnie brak jednak badań dotyczących znaczenia prognostycznego HRV w populacji z nadciśnieniem tętniczym. Nie ma także jednoznacznie określonych zaleceń dotyczących stosowania oceny HRV w ogólnej praktyce klinicznej i nie wiadomo, czy stwierdzenie zbyt niskiej/wysokiej HRV powinno mieć konsekwencje terapeutyczne. Znane są natomiast wyniki badań potwierdzających, że parametry HRV mogą mieć istotne znaczenie predykcyjne w rozwoju nadciśnienia tętniczego. W wielu badaniach wykazano znaczenie prognostyczne BPV w rozwoju powikłań narządowych nadciśnienia, a także w odniesieniu do śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych. Najlepiej udokumentowane jest znaczenie prognostyczne globalnej zmienności ciśnienia tętniczego (SD), nocnego spadku ciśnienia, natomiast mniej — porannego wzrostu ciśnienia. W artykule przedstawiono rezultaty badań z uwzględnieniem podziału na badania przekrojowe i prospektywne. Mimo wielu badań potwierdzających ich znaczenie prognostyczne, parametry BPV nie są jednak powszechnie stosowane z uwagi na brak wytycznych dotyczących wyboru najlepszych wskaźników BPV, brak wartości referencyjnych czy wreszcie ograniczoną wiedzę na temat możliwości terapeutycznego wpływu na BPV. Jest to widoczne w aktualnych zaleceniach ESH i ESC, które uwzględniły BPV jako parametr obiecujący, jednak wciąż pozostający w fazie badań naukowych i niezalecany do stosowania w praktyce klinicznej.

In recent years heart rate variability (HRV) and blood pressure variability (BPV) have been extensively studied as parameters reflecting changes in cardiovascular autonomic function. Autonomic dysfunction is more frequent in hypertensives than in normotensives. At present there are no studies focusing on the prognostic value of HRV in hypertensives. There are no clearly defined recommendations for use of HRV in routine practice, either. For this reason, it is not clear whether the detection of low/high HRV should have any clinical implications. However, evidence shows that HRV may have a significant predictive value in the development of arterial hypertension. BPV has been documented as a prognostic factor for the development of target organ injury in hypertension and cardiovascular mortality. The prognostic value of global blood pressure variability (SD) and nocturnal blood pressure fall is better documented than that of morning blood pressure surge. The present paper provides the results of studies divided into cross-sectional and prospective. Despite the proved prognostic value, BPV is not widely used due to a lack of recommendations on the optimal BPV indices, reference values and limited knowledge of therapeutic modulation of BPV. This status has been reflected in the newest guidelines of the ESH and ESC, in which BPV was included as a promising parameter, but still under study and not recommended for use in clinical practice.