Contact and conflict : Polish-Jewish contact zone

Artykuł proponuje zastosowanie w badaniach nad pograniczem przejętej ze studiów postkolonialnych kategorii contact zone, pozwalającej opisać zjawiska i procesy w ich złożoności, wielowymiarowości i ambiwalencji. Za M. L Pratt strefa kontaktu rozumiana jest jako przestrzeń współpracy i rywalizacji, koegzystencji i antagonizmu, kontaktu i konfliktu grup. Przedmiotem analiz są reprezentacje pogranicza w polsko-żydowskiej prozie z lat 30. XX wieku (w tym w powieściach odcinkowych publikowanych w prasie wysokonakładowej). W centrum zainteresowania znajduje się motyw komunikacji konfliktowej. W zapisach literatury interakcje Polaków i Żydów łatwo przechodzą na płaszczyznę komunikacji konfliktowej i skupiają się na wskazywaniu grupowych różnic i granic, definiowaniu zbiorowych tożsamości i ich pozycjonowaniu. Komunikacja konfliktowa pojawia się w różnych miejscach (szkoła, ulica, przestrzeń sąsiedzka), rozmaitych formach (przezwiska, kłótnie, okrzyki pogromowe) i funkcjach (od wywoływania i eskalowania napięć do inspirowania zamieszek i mordu), przyczyniając się do przekształcenia contact zone w conflict zone.

The article implemets the category of the contact zone adopted from postcolonial studies in research on Polish-Jewish frontier. Since the contact zone is understood as a space of cooperation and competition, coexistence and antagonism, it is also a place of contact and conflict of meeting groups. The article analyses the representations of different contact zones in Polish-Jewish prose of the 1930s (including the novels published in the mass-circulation press) and points to the presence of the motif of conflictive communication of Poles and Jews. This phenomenon appears in various places (e.g. school, street, neighbourhood), forms (nicknames, arguments, pogrom cries) and functions (from initiating and escalating tensions to riots and murders). As a result, the contact zone could transform into a conflict zone.