Niniejsza praca przedstawia analizę przesłanek wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, uwzględniając czynności oraz etapy postępowania zmierzające do momentu, w którym niezbędne staje się jego wszczęcie. Praca koncentruje się na takich zagadnieniach jak własność, prawo własności, pojęcie interesu, cele publiczne, czy prawa rzeczowe przysługujące obywatelom. Przedstawiono w pracy zarys historyczny z perspektywy zarówno uregulowań zawartych w Konstytucji RP, konstytucjach poprzednich, jak i przepisów ustawowych obowiązujących obecnie i w okresach wcześniejszych. Wiele miejsca w pracy poświęcono zagadnieniu dotyczącemu celów publicznych, które stanowią fundamentalny element instytucji wywłaszczenia, gdyż to dzięki ich istnieniu ingerencja państwa w postaci odjęcia czy ograniczenia praw staje się możliwa. Omówiono także problematykę odszkodowania jako elementu niezbędnego w ramach przeprowadzanego wywłaszczenia oraz zagadnienie rokowań, które również stanowią stały element związany z wszczynaniem postępowania wywłaszczeniowego, podmioty biorące w nich udział, ich obowiązki, terminy, czy zasady, których należy przestrzegać w związku z ich przeprowadzaniem. Dodatkowo przedstawiono różne zagadnienia związane z wszczynaniem postępowania, jak wniosek starosty do sądu o ujawnienie faktu wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego czy kwestię niezwłocznego zajęcia nieruchomości. Analiza dostępnych źródeł związanych z problematyką wywłaszczenia wykazała istnienie zależności pomiędzy uwarunkowaniami politycznymi, społecznymi czy gospodarczymi danego okresu na przestrzeni omówionych dziesięcioleci a znaczeniem i kształtem postępowania wywłaszczeniowego i czynników postępowanie to inicjujących. Wykazano, iż realizacja celów publicznych ma doniosłe znaczenie dla rozwoju ogółu społeczeństwa i że przeprowadzanie postępowań wywłaszczeniowych spełnia pozytywną funkcję dla wdrażania zamierzeń infrastrukturalnych przeprowadzanych na terenie kraju.
This thesis presents an analysis of the prerequisites for the initiation of expropriation proceedings, including actions and stages that lead up to the moment when it becomes necessary to initiate them. There has been a lot of emphasis placed on matters such as ownership, the right to property, the notion of interest, public purposes, or rights in rem available to citizens. The work outlines a historical overview of regulations to be found in the Constitution of the Republic of Poland, previous constitutions, as well as statutory provisions that are in force today, and those that were in effect earlier. A lot of content within the thesis has been devoted to the problem of public purposes. They are the fundamental component of expropriation, and it is because of them that the state can interfere by taking away or limit individual rights. Compensation has been discussed, too, as an indispensable part of expropriation proceedings, as have been negotiations – another necessary element related to initiating expropriation proceedings, parties that participate in the negotiations, their responsibilities, time limits, or rules that need to be adhered to when it comes to conducting proceedings. In addition, various problems have been presented when it comes to the initiation of expropriation proceedings. These include, for instance, filing a request by a starosta [county governor] with a court to disclose the fact that expropriation proceedings have been initiated, or the problem of immediate seizure of real estate. The analysis of available sources concerning the problem of expropriation has shown a correlation between the political, social, and economic conditions of a given period across the discussed decades and the meaning, the shape of, and the factors that initiate expropriation proceedings. It has been demonstrated that the realization of public purposes is of major importance to the development of society and that conducting expropriation proceedings plays a positive role when it comes to implementing infrastructural plans across the country.
