Józef Wittlins animals

This article provides an overview of Józef Wittlin's works in which the animal motif appears. It discusses his essays (especially his reports from Paris and Assisi and his sketch about a crippled dog, "Mucyk"), "Salt of the Earth," and selected poems ("Pain of a Tree," "Psalm," "Repentance in Assisi," and "The Lament of a Sacrificial Ram"). Łukasz Tischner, following in the footsteps of other scholars (especially Krzysztof Kłosiński), argues that Wittlin does not treat the animal theme as a side issue, that it is not merely an ornament, but serves to express his deepest metaphysical and religious convictions, which make us speak of the Orphic and Franciscan elements of his worldview. Most important for this issue, "The Lament of the Sacrificial Ram" in some sense invalidates the traditional theology, which can be called a theology of species chauvinism. Wittlin suggests that animals have souls and, like victims of totalitarian crimes, must be included in the hope of universal salvation. Tischner concludes that Wittlin's thought preceded the new tendencies in Christian theology, whose representative in Poland was Wacław Hryniewicz OMI. He also shows that Wittlin's specific treatment of the animal theme has much in common with the literary worlds created by J. M. Coetzee and Olga Tokarczuk.

Artykuł przynosi przegląd utworów Józefa Wittlina, w których pojawia się motyw zwierzęcy. Omówione są jego eseje (zwłaszcza reportaże z Paryża i Asyżu oraz szkic o kalekim psie - "Mucyk"), "Sól ziemi" oraz wybrane wiersze ("Ból drzewa", "Psalm", "Skrucha w Asyżu", oraz "Lament barana ofiarnego"). Łukasz Tischner, idąc śladami innych badaczy (zwłaszcza Krzysztofa Kłosińskiego), dowodzi, iż temat zwierzęcy nie jest traktowany przez Wittlina jako poboczny, że nie jest jedynie ornamentem, ale służy mu do wyrażenia najgłębszych przekonań metafizyczno-religijnych, które każą mówić o orfickich i franciszkańskich elementach jego światopoglądu. Najważniejszy dla tej problematyki "Lament barana ofiarnego" w jakimś sensie unieważnia tradycyjną teologię, którą można nazwać teologią szowinizmu gatunkowego. Wittlin sugeruje, że zwierzęta mają duszę i podobnie jak ofiary totalitarnych zbrodni muszą być objęte nadzieją powszechnego zbawienia. Tischner stwierdza, że myśl Wittlina wyprzedzała nowe tendencje w teologii chrześcijańskiej, których przedstawicielem był w Polsce o. Wacław Hryniewicz. Pokazuje też, że specyficzne Wittlinowskie ujęcie tematu zwierzęcego ma wiele wspólnego ze światami literackimi wykreowanymi przez J. M. Coetzeego i Olgę Tokarczuk.