"En quarantaine" : dissertation and [pseudo] universal audience

Dans la seconde moitié du XXe siècle, la résurrection de la Rhétorique a laissé la dissertation dans une inconfortable situation : non seulement son plaidoyer antirhétorique semblait une préoccupation étrangement scholastique ; mais, surtout, il devenait indéchiffrable à la lumière des paradigmes concurrents, par exemple, la Nouvelle Rhétorique de Perelman. A l’époque, l’inadéquation de la dissertation est apparue comme un argument supplémentaire en faveur d’une mise en rencart d’un exercice passé de mode. Quelques décennies plus tard, il semble qu’une autre lecture aurait aussi été possible: les paradoxes de la dissertation auraient également pu être vus comme un moyen de tester le système perelmanien. En effet, les concepts régulateurs d’épidictique et de [pseudo] auditoire universel pourraient être utilisés pour analyser la dissertation à travers le prisme perelmanien. Nous voudrions à présent illustrer ces propositions à travers un texte littéraire. En quarantaine, une nouvelle publiée en 2001, offre un exemple intéressant de la dimension épidictique d’exercices scolaires comme la dissertation.

W drugiej połowie XX wieku odrodzenie retoryki francuskiej pozostawiło dysertację francuską w dziwnej sytuacji: jej tradycyjna anty-retoryczna tematyka wydawała się nie tylko dziwnie scholastycznym zajęciem, ale także była trudna do rozszyfrowania w świetle wymagających paragygmatów, na przykład nowej retoryki Perelmana. W owym czasie, ta nieodpowiedniość wydawała się być jeszcze jednym powodem, aby pozbyć się niemodnego już ćwiczenia. Kilka dekad później wydaje się, że możliwa była jeszcze jedna interpretacja: paradoksy dysertacyjne mogły być również postrzegane jako narzędzie do testowania systemu Perelmana. Pojęcia regulacyjne, takie jak epideiktyczny oraz [pseudo] uniwersalne audytorium mogłyby zostać wykorzystane do analizy dysertacji przez pryzmat perelmanowski. W niniejszym artykule chcielibyśmy zilustrować nasze wcześniejsze tezy za pomocą tekstu literackiego. Wydane w 2001 roku opowiadanie pióra Jacqueline Harpman, zatytułowane En quarantaine, stanowi interesujący przykład epideiktycznego wymiaru ćwiczeń szkolnych, takich jak dysertacja francuska.

In the second half of the 20th century, the revival of Rhetoric left the French dissertation in an awkward situation: its traditional anti-rhetoric theme not only seemed a strangely scholastic preoccupation but it also became difficult to decipher through the light of challenging paradigms, for instance Perelman’s New Rhetoric. At the time, this inadequacy appeared as one more reason for getting rid of an exercise which had come out of fashion. A few decades later it seems that another interpretation would have been possible: dissertation paradoxes could also be seen as a tool to test Perelman’s system. Regulatory notions as epideictic and [pseudo] universal audience could be used to analyse dissertation through the Perelmanian perspective. In the present paper, we would like to illustrate our previous propositions through a literary text. En quarantaine, Jacqueline Harpman’s short story published in 2001, offers an interesting example of the epideictic dimension of school exercises such as the French dissertation.