Portrety kobiet w dramatach Franciszki Urszuli Radziwiłłowej

This paper is about works of Franciszka Urszula Radziwiłł, or rather ways of portraying female characters in her dramas and theater. The artist was inspired by foreing artists, her works were adaptations or translations, so this paper focuses on what female characters she chose, what changed, how decided about cast and what aspects of her personal life added. This paper presents biography of Franciszka Urszula Radziwiłł (her education, arstistic and social activity), main assumptions of late Baroque and early Enlightenment art, information about situation of women in 18th century. In this paper three dramas are analyzed: ‘Złoto w ogniu’ to show way of portraying the constant woman- Cecylia; ‘Niecnota w sidłach” to present the social situation of women and Aruja- independent person; ‘Przejrzane nie mija’ to explain relationship between gender or origin and methods of casting roles in the theater. These examples lead to conclusion about ways of portraying female characters by Franciszka Urszula Radziwiłł. This paper proves the importance of her theater in that age, but it is also contemporary attempt and proposition of interpretation of her dramas.

Niniejsza praca dotyczy twórczości Franciszki Urszuli Radziwiłłowej, a właściwie sposobów ukazywania (wybranych) postaci kobiecych w jej dramatach i teatrze. Jako że artystka wiele czerpała z zagranicznych twórców, a jej sztuki były przeróbkami, przełożeniami na rodzimy grunt lub tłumaczeniami, praca jest skoncentrowana na tym, jakie postacie kobiece wybierała Radziwiłłowa, czym się kierowała, jakich zmian dokonywała, jak obsadzała role i jakie elementy ze swojego życia wplatała do inscenizacji. W pracy przybliżona jest biografia Radziwiłłowej (elementy dotyczące jej wykształcenia, wpływów, działalności artystycznej) w zestawieniu z głównymi założeniami sztuki baroku i przełomu oświecenia oraz z sytuacją kobiet w XVIII wieku. Analizie poddane są trzy dramaty: „Złoto w ogniu” (by ukazać sposób przedstawienia kobiety niezłomnej- Cecylii), „Niecnota w sidłach” (jako obraz sytuacji społecznej kobiet i Aruji- świadomej jednostki), „Przejrzane nie mija’ (w celu ukazania zależności między płcią i pochodzeniem a sposobami obsadzania ról). Te przykłady pozwalają sformułować wnioski o sposobach ukazywania kobiet przez Radziwiłłową. Praca podkreśla znaczenie teatru tej artystki na tle epoki, ale też stanowi wyraz współczesnych (uaktualnionych) prób i propozycji odczytań jej dramatów.