Contemporary economic inequality and proposed remedies. Challenges and problems on the example of a global minimum tax on corporations

This paper addresses the topic of global economic inequality and potential methods to reduce it. It looks at how global economic inequality has evolved over the last 100 years, examines the causes of its growth, and considers the potential consequences of its high level. Since the level of inequality is strongly influenced by the current economic model, the analysis also looks at the evolution of capitalism. Selected aspects of the paradigm of neoliberal capitalism that has been dominant for decades are criticised: its destabilising influence on the labour market, the pursuit of unsustainable economic growth, the activities of tax havens, and the perpetuation and drawing of profits from the division into the Global North and the Global South. Analysing found data, the author presents the state of contemporary inequalities both between countries, and within countries. Although inequalities between developed and developing countries are decreasing, inequalities between social groups are increasing – in most of the countries studied the wealthiest are moving away from the rest of the society at an extremely fast pace. The author looks at the consequences of this situation at the political, social, environmental, and economic levels. The paper also tries to answer the question of which methods of fighting inequalities can be the most effective and which of them have the best chance of success. To this end, the author reviews selected solutions to this problem, such as progressive taxation of income, progressive taxation of wealth and inheritance, universal basic income, taxation of robotisation and automation, or the reform of the international tax system. The paper is complemented by a case study on the global minimum tax on corporations announced in 2021 by 137 countries as part of the above-mentioned reform. To find out what stood behind the success of the negotiations, a qualitative content analysis was carried out using two types of sources: statements by political actors and structured interviews conducted by the author. The sample selection was of an expert nature. Statements by OECD representatives and G20 actors that appeared in respected political and economic publications or government websites were analysed. The same group was approached with requests for interviews. The author points to the leadership role of the US administration and its willingness to compromise, especially in the context of the global minimum tax rate, as crucial to the success of the agreement.

Niniejsza praca podejmuje temat globalnych nierówności ekonomicznych oraz potencjalnych metod ich zredukowania. Praca przedstawia ich ewolucję na przestrzeni ostatnich stu lat, szuka przyczyn ich wzrostu oraz zastanawia się nad potencjalnymi konsekwencjami ich wysokiego poziomu. Ponieważ na poziom nierówności silnie oddziałuje aktualny model gospodarczy, analizie poddano również ewolucję kapitalizmu. Krytyce poddano wybrane aspekty dominującego przez dekady paradygmatu kapitalizmu neoliberalnego: destabilizacyjny wpływ na rynek pracy, dążenie do niezrównoważonego wzrostu gospodarczego, działalność rajów podatkowych oraz utrwalenie oraz czerpanie zysków z podziału na Globalną Północ oraz Globalne Południe. Analizując dane zastane, autorka przedstawia stan współczesnych nierówności zarówno pomiędzy państwami jak i wewnątrz państw. Mimo, że nierówności pomiędzy krajami rozwiniętymi a krajami rozwijającymi się maleją, wzrastają nierówności pomiędzy grupami społecznymi – w większości przebadanych państw najzamożniejsi oddalają się od reszty społeczeństwa w niezwykle szybkim tempie. Autorka przygląda się konsekwencjom takiego stanu rzeczy na płaszczyźnie: polityczno-społecznej, ekologicznej i ekonomicznej. Praca stara się również odpowiedzieć na pytanie, jakie metody walki z nierównościami mogą być najskuteczniejsze oraz które z nich mają największe szanse powodzenia. W tym celu, autorka dokonuje przeglądu wybranych rozwiązań tego problemu, takich jak progresywne opodatkowanie dochodu, progresywne opodatkowanie majątków i spadków, bezwarunkowy dochód podstawowy, opodatkowanie robotyzacji i automatyzacji czy reforma międzynarodowego systemu podatkowego. Pracę uzupełnia studium przypadku dot. globalnego minimalnego podatku od korporacji ogłoszonego w 2021 przez 137 państw jako rozwiązania wchodzącego w zakres ww. reformy. By dowiedzieć się, co stało za sukcesem negocjacji dokonano jakościowej analizy treści, do której wykorzystano dwa rodzaje źródeł: wypowiedzi aktorów politycznych oraz ustrukturyzowane wywiady przeprowadzone przez autorkę. Dobór próby miał charakter ekspercki. Analizie poddano wypowiedzi przedstawicieli OECD oraz aktorów reprezentujących państwa wchodzące w skład grupy G20, które ukazały się w cenionych publikatorach zajmujących się tematyką polityczno-gospodarczą lub witrynach rządowych. Do tej samej grupy skierowano prośby o udzielenie wywiadów. Autorka wskazuje na kluczową dla sukcesu porozumienia przywódczą rolę amerykańskiej administracji oraz skłonności do zawarcia kompromisu, zwłaszcza w kontekście wysokości globalnej minimalnej stawki podatkowej.