Ciało erotyczno-polityczne. Wizerunki kobiecości w japońskim kinie okresu nowofalowego (1960-1976)

The work of Japanese New Wave directors is usually described in the academic space in the context of a non-conformist generational rebellion rooted in the rapidly changing socio-political climate of postwar Japan. The aim of this paper is to find the place that female figures occupy in these works and to inscribe them into a broader critical discourse. The concepts of representation, corporeality, and subjectivity derived from international feminist theory and developed between the late 1960s and 1970s have been used to describe these images of women. In order to create comprehensive characteristics, specific cultural determinants and different traditions depicting women on screen were added to this thesis. Based on the three different audiovisual works, the artists’ ways of departing from the traditional imagery of femininity on the screen were presented. Ranging from the character of the Modern Girl, through transgressive female monstrosity, to the image of female desire radically redefining previous patterns.

Twórczość japońskich reżyserów nowofalowych opisywana jest zwykle w przestrzeni akademickiej w kontekście kontestacyjnego buntu pokoleniowego wyrastającego z gwałtownie zmieniającego się klimatu społeczno-politycznego powojennej Japonii. Celem niniejszej pracy jest natomiast odnalezienie miejsca, jakie w dziełach tego okresu zajmują postacie kobiece oraz wpisanie ich w szerszy dyskurs krytyczny. Przy opisie owych wizerunków zostały wykorzystane pojęcia: reprezentacji, cielesności, podmiotowości czy emancypacji pochodzące z międzynarodowego teoretycznego namysłu feministycznego rozwijającego się na przełomie lat 60. i 70. XX wieku. Praca uwzględnia także specyficzne kulturowe uwarunkowania i odmienne tradycje obrazowania kobiet na ekranie w celu stworzenia ich kompleksowej charakterystyki. Na podstawie trzech odmiennych dzieł audiowizualnych przedstawiono sposoby odchodzenia twórców od tradycyjnych wizerunków kobiecości na ekranie, począwszy od postaci Współczesnej Dziewczyny, przez kobiecą transgresyjną potworność, po obraz kobiecego pożądania radykalnie redefiniujący wcześniejsze wzorce.