Martwice wapienne Doliny Szklarki

Martwice wapienne to utwory powstałe poprzez wytrącanie węglanu wapnia z wód słodkich, powierzchniowych to jest cieków wodnych, źródeł oraz wypływów. Tworzenie martwic wapiennych jest pośrednim efektem procesu rozpuszczania skał podłoża bogatych w CaCO3, dlatego ich powstanie uzależnione jest budowy geologicznej obszaru. W Polsce martwice wapienne są stosunkowo pospolitym typem skały. Wstępują na południu Polski na obszarach Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, Gór Świętokrzyskich, Pienin oraz Sudetów. Osady te tworzyły się głównie w holocenie. Współczesne tworzenie się martwic wapiennych następuje na małą skalę. Badaniami objęto teren Doliny Szklarki położony na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. W celu usystematyzowania wiedzy na temat odsłonięć martwicy wapiennej na badanym obszarze podjęto próbę odnalezienia stanowisk odnotowanych wcześniej w literaturze oraz w miarę możliwości nowych odsłonięć. Dzięki badaniom terenowym na obszarze Doliny Szklarki stwierdzono pięć odsłonięć holoceńskiej martwicy wapiennej oraz liczne stanowiska ze współczesnym wytrącaniem węglanu wapnia. Osady te odsłaniają się w skarpach utworzonej w dolinie terasy martwicowej. Na terenie doliny dominuje typ mchowy martwicy wapiennej. Stwierdzono także współczesne wytrącenia węglanu wapnia na fragmentach roślin porastających koryto oraz skał i fragmentów skalnych na dnie koryta, a także na śmieciach znajdujących się w strumieniu, na przykład na fragmentach tworzyw sztucznych.

Tufas are formations created by the precipitation of calcium carbonate from freshwater, i.e., watercourses, springs and outflows. This compound comes from the dissolution of rocks rich in CaCO3, so the process depends on the occurrence of specific lithologies in the area. In Poland, limestone tufa silt are a common type of rock. They occur in in southern Poland, namely in the Krakow-Czestochowa Upland, Świętokrzyskie Mountains, Pieniny and Sudety Mountains. These sediments were formed mainly in the Holocene. The contemporary formation of calcareous tufa occurs on a small scale. The research covered the area of the Szklarka Valley located in the Krakow-Czestochowa Upland. In order to locate tufa exposures, an attempt was made to localize the sites mentioned earlier in literature and to find new exposures, if possible. Through field research, five exposures of tufa and numerous sites with current precipitation of calcium carbonate were found. The fossil tufa builds the terraces in the valley. The valley area is dominated by moss tufa. Present-day calcium carbonate precipitates were found on fragments of plants growing on the stream channel and on the riverbed, as well as on rubbish, for instance plastic elements.