Building right as an alternative to perpetual usufruct

Celem pracy jest omówienie i porównanie dwóch instytucji prawa rzeczowego – użytkowania wieczystego oraz prawa zabudowy. Głównym problemem badawczym można przedstawić w formie pytania - czy prawo zabudowy może być alternatywą dla użytkowania wieczystego. Użytkowanie wieczyste jest prawem rzeczowym ustanawianym na nieruchomości gruntowej, które polega na oddawaniu gruntu do długotrwałego i wyłącznego korzystania z niego przez osobę trzecią, przez co w znaczący sposób wpływa na zakres uprawnień właściciela i mocno je ogranicza. Prawo to łączy w sobie zarówno elementy prawa własności, jak i ograniczonych praw rzeczowych.Prawo zabudowy również ma charakter prawa wieczystego i jest ustanawiane na co najmniej kilkadziesiąt lat. Prawo zabudowy jest jednak ograniczonym prawem rzeczowym i jego treść polega na wznoszeniu lub korzystaniu z już istniejących budynków lub urządzeń na powierzchni nieruchomości gruntowej lub pod nią. Jego zakres jest zatem ograniczony.W ostatnich latach toczy się dyskusja nad zasadnością utrzymania i poprawnością regulacji użytkowania wieczystego w jej aktualnie obowiązującym kształcie. W ostatnim czasie podjęto również szereg działań legislacyjnych, które doprowadziły do istotnego ograniczenia wykorzystywania użytkowania wieczystego w praktyce, a nawet w pewnych przypadkach spowodowały jego przekształcenie w prawo własności. Wszystkie te okoliczności sprawiają, że obecnie użytkowanie wieczyste traci na swoim znaczeniu i mimo jego zalet, coraz częściej wskazuje się, że konieczne jest jego całkowite wyeliminowanie z polskiego porządku prawnego. Jednocześnie nadal istnieje potrzeba funkcjonowania instytucji prawnej umożliwiającej oddawanie gruntów do długotrwałego korzystania. Należy zatem zastanowić się, jak sprostać oczekiwaniom i wymaganiom gospodarki rynkowej w tym zakresie oraz jakie rozwiązania byłyby optymalne. Niewykluczone, że użytkowanie wieczyste funkcjonujące dotychczas w polskim porządku prawnym jest regulacją wystarczającą, która wymaga jedynie dostosowania do obecnych realiów i wyzwań gospodarczych. Istnieje jednak ryzyko, że konieczne zmiany byłyby bardzo daleko idące, co mogłoby spowodować wiele problemów i komplikacji w praktyce. W rezultacie powstałby bowiem podział na dotychczas obowiązujące prawo użytkowania wieczystego oraz jego nową odmianę, znacząco się różniącą od oryginału. Z tego względu całkowite wyeliminowanie użytkowania wieczystego i przekształcenie go np. w prawo własności lub zastąpienie nowym prawem rzeczowym może okazać się o wiele korzystniejsze i efektywniejsze. Alternatywą dla użytkowania wieczystego w obecnym kształcie może być prawo zabudowy, którego wprowadzenie do polskiego porządku prawnego jest od lat przedmiotem dyskusji w doktrynie. Niniejsze opracowanie stanowi próbę odpowiedzi na pytanie czy i ewentualnie w jakim kształcie prawo zabudowy może spełnić te rolę, szczególnie w odniesieniu do regulacji zaproponowanej w projekcie ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z 2009 r. W tym celu zastosowano metodę porównawczą, poprzez zestawienie najważniejszych cech obu instytucji i ich ocenę. W pracy przeanalizowano również możliwość i zasadność równoległego funkcjonowania w obrocie użytkowania wieczystego i prawa zabudowy.

The purpose of this dissertation is to discuss and compare two institutions of property law - perpetual usufruct and building right. The main research problem can be presented in the form of a question - can the building right be an alternative to perpetual usufruct. Perpetual usufruct is a right in rem established on land, which consists of giving the land for long-term and exclusive use to a third party, thus significantly affecting and severely limiting the scope of the owner's rights. This right combines both elements of ownership and limited rights in rem.The building right also has the character of a perpetual right building right is a limited right in rem and its content consists in the installation or use of already existing buildings or facilities located on or under the surface of the land. Its scope is therefore limited.In recent years, there has been a debate on the validity of maintaining and correctness of the regulation of perpetual usufruct in its current form. Recently, a number of legislative measures have also been taken which have led to a significant limitation of the use of perpetual usufruct in practice and even, in certain cases, resulted in its transformation into ownership. All these circumstances mean that perpetual usufruct is currently losing its importance and, despite its advantages, it is indicated more and more often that it should be completely eliminated from the Polish legal order. At the same time, there is still a need for the functioning of a legal institution enabling the handover of land for long-term use. It is therefore necessary to consider how to meet the expectations and requirements of the market economy in this respect and which solutions would be optimal. It is possible that the perpetual usufruct functioning so far in the Polish legal system is a sufficient regulation, which only requires adjustment to the current economic realities and challenges. However, there is a risk that the necessary changes would be very far-reaching, which could cause many problems and complications in practice. This would result in a distinction between the existing perpetual usufruct and its new variant, which would differ significantly from the original. For this reason, the complete elimination of perpetual usufruct and its transformation into, for example, the right of ownership or its replacement by a new right in rem may prove to be much more beneficial and effective. An alternative to perpetual usufruct in its current form may be the building right, the introduction of which into the Polish legal order has been discussed in the legal doctrine for years. This study is an attempt to answer the question of whether, and possibly in what shape, the building right can fulfil this role, particularly in relation to the regulation proposed in the 2009 bill amending the Civil Code and certain other acts. In order to do so, a comparative method was used, by presenting the most important features of both institutions and assessing them. The paper also analyses the possibility and legitimacy of the parallel functioning of the perpetual usufruct and the building right in the market.