Praca dotyczy rozważań nad źródłami obrzędu Dziadów oraz przedstawionego w Dziadach wileńsko-kowieńskich i scenie IX Dziadów drezdeńskich świata duchowego w oparciu o liczne konteksty religijne, do których nawiązuje autor. Mimo iż dramat był wielokrotnie badany, nikt dotąd nie stworzył osobnej pracy związanej z symboliką wierzeniową, którą poeta zawarł w swym dziele. Teza pracy zakłada, że wieszcz nawiązywał w swojej twórczości do obrazów świata nadprzyrodzonego, związanych z eschatologią wschodnią, dawnych Słowian i Chrześcijan, aby kreować ludowy obraz świata, nawiązujący do światopoglądu romantycznego, którego integralnym elementem jest kultura ludowa, w tym także kultura słowiańska. Robił to nie tylko, aby stworzyć/umocnić pewną koncepcję człowieka, opartą o romantyczną etykę, lecz także aby wywoływać i przekazywać emocje, odpowiednie do analizowanego utworu, oraz uduchowić swoje dzieła, pokazując tym samym kruchość i ulotność naszego świata, zmuszając odbiorcę do refleksji nad sobą i tym, co go otacza. Praca udowadnia postawioną tezę za pomocą interpretacji historycznoliterackiej, a więc interpretacji tekstów Mickiewicza historycznie adekwatnej, uwzględniając konteksty Mickiewiczowskie i konteksty romantyczne, a także poprzez poruszanie się między literaturą (teksty Mickiewicza), a historią i antropologią kultury dawnych Słowian, oraz Chrześcijan (wierzenia, wyobrażenia, obyczaje), czyli obejmuje badania z pogranicza historii literatury i religioznawstwa.
The work deals with reflections on the sources of the rite of the grandparents and the spiritual world presented in the Dziady wileńsko-kowieńskie and stage IX Dziady drezdeńskie, based on the numerous religious contexts to which the author refers. Although the drama has already been studied many times, no one has yet created a separate work related to the symbolism of belief, which the poet included in his work. The thesis of the work assumes that the soothsayer referred in his work to images of the supernatural world, associated with Eastern eschatology, ancient Slavs and Christians, to create a folk image of the world, referring to the romantic worldview, whose integral element is folk culture, including Slavic culture. He also did this to create/strengthen a certain concept of man, based on romantic ethics, but also to evoke and transmit emotions, appropriate to the analyzed work, and to spiritualize his works, thus showing the fragility and transience of our world, forcing the viewer to reflect on himself and what surrounds him. The thesis proves the thesis by means of historical-literary interpretation, i.e., historically adequate interpretation of Mickiewicz’s texts, considering Mickiewicz’s and Romantic contexts, as well as by moving between literature (Mickiewicz’s texts) and the history and anthropology of the culture of the ancient Slavs and Christians (beliefs, images, customs), i.e., it includes studies from the frontier of the history of literature and religion.
