Analiza anatomo-antropologiczna serii czaszek historycznej populacji z Łankiszek (Białoruś)

The assessment of sex and biological age is commonly used e.g., in forensic science, to identify missing persons, but also to estimate potential causes of death and assess the quality of life in historical populations. Several methods have been developed for the assessment of sex, age and the recognition of injuries and stress markers on bone material. The works published in the scientific literature show that the acquisition of such knowledge can significantly contribute to mapping the events and life history of humanity throughout history.The aim of the presented study is to reconstruct the demographic status of the studied population by determining the sex and age at the time of death, examining the diversity of anthropometric and anthroposcopic features, analyzing health status, injuries and markers of physiological stress, as well as determining potential causes of death.Osteological material from the 14th - 16th centuries from the cemetery in Łakiszki near Nacza, in today's Belarus, was analyzed in terms of sex, age, state of preservation and specific features. For each examined skull, dimensions were also measured, and indices were calculated to classify them into specific groups, thanks to which it was possible to determine the level of dimorphism and intra-population diversity.The measurements and the results of the statistical analysis show a small variability in terms of dimorphic features of the skulls. The assessment of age and gender showed a large percentage of women and children in the study group. In addition, most of the skulls bore signs of damage, both post-mortem and those that could have been the cause of death. Rare occurrence of stress markers proves good quality of life and nutrition of the population.The results of the analyzes indicate that the victims of the assault could have been buried in the cemetery. This is evidenced by the large number of children and young women buried there in relation to men, as well as numerous traces of injuries. However, this hypothesis cannot be fully confirmed due to the lack of long bones and numerous taphonomic lesions of the skulls, which make the diagnosis of vital injuries difficult. The conducted anatomical and anthropological analysis shows, however, that even in the case of incomplete overlapping of the osteological material on its basis, it is possible to obtain a lot of important information about the life and death of a given individual and entire populations.

Ocena płci i wieku biologicznego stosowana jest powszechnie m.in. w kryminalistyce, dla zidentyfikowania osób zaginionych, ale także dla oszacowania potencjalnych przyczyn zgonu i oceny poziomu jakości życia w populacjach historycznych. Opracowano szereg metod oceny płci, wieku oraz rozpoznawania urazów i markerów stresu na materiale kostnym. Publikowane w literaturze naukowej prace pokazują, że pozyskiwanie takiej wiedzy może znacząco przyczynić się do odwzorowywania wydarzeń i historii życiowej ludzkości na przestrzeni dziejów. Celem prezentowanej pracy było odtworzenie stanu demograficznego badanej populacji poprzez określenie płci i wieku w chwili zgonu, zbadanie zróżnicowania cech antropometrycznych i antroposkopijnych, analiza stanu zdrowia, urazów i markerów stresu fizjologicznego, a także określenie potencjalnych przyczyn zgonów.Dokonano analizy materiału osteologicznego pochodzącego z XIV - XVI wieku z cmentarzyska w miejscowości Łankiszki pod Naczą z terenu dzisiejszej Białorusi, pod względem płci, wieku, stanu zachowania oraz cech szczególnych. Dla każdej badanej czaszki zmierzono także wymiary i obliczono wskaźniki klasyfikujące je do konkretnych grup, dzięki czemu można było ustalić poziom dymorfizmu i zróżnicowanie wewnątrzpopulacyjne.Przeprowadzone pomiary i wyniki analizy statystycznej świadczą o niewielkiej zmienności pod względem cech dymorficznych czaszek. Ocena wieku i płci wykazała duży odsetek kobiet i dzieci w badanej grupie. Dodatkowo, większość czaszek nosiła ślady uszkodzeń, zarówno pośmiertnych, jak i takich, które mogły być przyczyną zgonu. Rzadkie występowanie markerów stresu świadczy o dobrej jakości życia i odżywieniu populacji. Wyniki analiz wskazują, że na cmentarzysku mogły być pochowane ofiary napaści. Świadczy o tym duża liczba pochowanych tam dzieci i młodych kobiet w stosunku do mężczyzn, a także liczne ślady urazów. W pełni jednak nie można potwierdzić tej hipotezy ze względu na brak kości długich oraz liczne uszkodzenia tafonomiczne czaszek, które utrudniają diagnostykę urazów przyżyciowych. Przeprowadzana analiza anatomo-antropologiczna pokazuje jednak, że nawet przy niekompletnym zachodzeniu materiału osteologicznego na jego podstawie można uzyskać wiele istotnych informacji na temat życia i śmierci danego osobnika oraz całych populacji.