Wymiary obcości w prozie Tadeusza Nowaka na przykładzie Obcoplemiennej ballady i W puchu alleluja

Celem niniejszej pracy jest ukazanie rozmaitych wymiarów obcości obecnych w prozie Tadeusza Nowaka na przykładzie fragmentów “Obcoplemiennej ballady” oraz opowiadań z tomu “W puchu alleluja”. Poruszane kwestie oscylują wokół napięcia pomiędzy “swojskością” a “obcością”. Autorka podejmuje próbę twórczej interpretacji tekstów literackich w oparciu o koncepcje wypracowane na gruncie antropologii, socjologii i literaturoznawstwa. Pracę podzielono na trzy części, które uwypuklają wielowymiarowość i złożoność tego zagadnienia. Omówiono obcość związaną z przestrzenią, człowiekiem oraz kategoriami z pogranicza świata ludzkiego i nieludzkiego, w obrębie których ukazano odrębność zwierząt, a także ludzkich afektów i emocji. Dodatkowo, zwrócono uwagę na bariery, które mogą utrudniać lub uniemożliwiać kontakt pomiędzy reprezentantami odmiennych grup. W tym celu posłużono się kategorią granicy oraz przybliżono funkcje i znaczenia stereotypu. Praca ukazuje iż spotkaniu z obcością towarzyszy ciekawość, ale i lęk. Autorka akcentuje jednak możliwość funkcjonowania blisko siebie różnorodnych form obcości, co jest możliwe dzięki wrażliwości, wzajemnej otwartości i poszanowaniu dla odmienności, którą reprezentuje obcy.

The purpose of this paper is to show the various dimensions of strangeness presented in Tadeusz Nowak's prose on the example of selected fragments of "Obcoplemienna ballada" and short stories from the volume "W puchu alleluja". The issues raised oscillate around the tension between "familiarity" and "strangeness". The author attempts a creative interpretation of literary texts based on concepts developed in anthropology, sociology and literary studies. The study has been divided into three parts, which highlight the multidimensionality and complexity of this issue. Those parts discuss alienation related to space, humans, and categories on the border between the human and non-human worlds, within which the distinctiveness of animals, as well as human affects and emotions, are shown. In addition, attention was paid to the barriers that can hinder or prevent contact between representatives of different groups. For this purpose, the category of the border was used and the functions and meanings of the stereotype were presented. The paper shows that the encounter with strangeness is accompanied by curiosity, but also fear. However, the author emphasizes the possibility of the functioning of various forms of strangeness close to each other, which is possible thanks to sensitivity, mutual openness and respect for the diversity represented by the stranger.