"We have waited a long time for you, my lord" : the motif of a long-awaited knight in Old French Round Table novels

Przedmiotem niniejszego artykułu jest analiza i interpretacja motywu wyczekiwanego rycerza (le chevalier desirré) w dwóch starofrancuskich powieściach Okrągłego Stołu: Lancelocie Chrétiena de Troyes (ok. 1177-1181) i Poszukiwaniu Świętego Graala – anonimowej powieści napisanej prozą w pierwszej połowie XIII wieku. Utwory te, różne w swojej wymowie i w obrazowaniu społeczności arturiańskiej, ukazują interesującą grę wariantów poddanego analizie motywu. W chrétienowskiej powieści motyw wyczekiwanego rycerza generuje przede wszystkim efekt niespodzianki i zaskoczenia. Służy też podkreśleniu wyjątkowości protagonisty. Nie buduje jednak duchowej, metafizycznej przestrzeni wydarzeń, wprost przeciwnie – staje się pretekstem do ukazania relacji Lancelota i Ginewry w kategoriach idolatrii, gdzie sacrum zostaje podporządkowane profanum. W Poszukiwaniu Świętego Graala analizowany motyw okazuje się niezwykle istotny dla wymiaru doktrynalnego powieści. Ilustruje dialogiczny charakter literatury z duchowością, odsłaniając swoistą teologię głębi wpisaną w wypowiedzi narratora czy poszczególnych bohaterów utworu. Świat powieściowy otwiera się tym samym na głębsze pokłady korespondencji i znaczeń, dzięki czemu powieść może być postrzegana jako szczególny rodzaj locus theologicus – miejsce spotkania literatury z myślą teologiczną swojej epoki. W obydwu powieściach rzeczony motyw stanowi jeden z najistotniejszych czynników organizujących świat przedstawiony powieści, wpływający na dynamikę narracji i zawarte w utworach przesłanie. Zdaje się też zawierać reminiscencje popularnego w średniowieczu motywu Restitutor Orbis – postaci naznaczonej mesjańskim charakterem, odnawiającej świat, który tej odnowy wymaga, a nawet (jak w przypadku Galaada, w Poszukiwaniu Świętego Graala) zaprowadzającej nowy porządek arturiańskiego świata, wyobrażony poprzez ideę nowego rycerstwa – chevalerie céleste.

This paper aims to analyse and interpret the motif of the long-awaited knight (le chevalier desirré) in two Old French romances of the Round Table: Lancelot by Chrétien de Troyes (ca. 1177–1181) and The Quest of the Holy Grail, written in prose by an anonymous author in the first half of the 13th century. Essentially different in their purport and in the portrayal of the Arthurian society, these works display an interesting array of the variants of the motif under scrutiny. In Chrétien’s romance the motif of the long-awaited knight gives rise primarily to the effect of surprise and astonishment, additionally enhancing the protagonist’s uniqueness. It does not, however, create any spiritual or metaphysical space for the events. On the contrary, it serves the purpose of presenting the relationship between Lancelot and Guinevere as idolatry, where the sacred is subordinate to the profane. In The Quest of the Holy Grail, on the other hand, the motif is fundamentally important for the doctrinal dimension of the text, by illustrating the dialogical interaction of literature with spirituality, and revealing the peculiar theology of depth inscribed in the narrative or in the utterances produced by the protagonists. The universe of the novel thereby opens to the deeper layers of correspondences and meanings, so that the novel can be considered a kind of locus theologicus: the locus where literature encounters the theological thought of the epoch. In both novels, the motif in question is one of the most crucial factors systematizing the diegetic world, impacting on the dynamics of the narrative and the meaning conveyed by the novels. It also appears to be reminiscent of another popular medieval motif of Restitutor Orbis, i.e. a figure of the Messianic character, reshaping the world that requires to be reshaped, or, as was the case of Galahad in The Quest of the Holy Grail, introducing a new order to the Arthurian world, represented by the idea of the new chivalry of the Kingdom of Heaven: chevalerie céleste.