Elementy tradycji ludowej w międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca

In the inter-war poetry of Stanisław Młodożeniec, the superior categories of futurism, such as topicality, everydayness and reality, are enriched with an universal dimension, formulated through themes and motifs drawn from the Polish folklore. The artistic language of the author of Niedziela distinguished itself from the background of the Polish avant-garde output due to his use of dialecticisms (including the Sandomierz dialect) and sound effects revealing inspiration by rhythmicity of a folk song and dance. Other examples of used elements of folklore are quotations or allusions to songs and proverbs. Genre references specific for the old folk culture include: song, ballad, fable, legend, rhapsode and beggar’s song. The poetic reflection often plays the role of a didactic message, stressing the value of the local culture, preserved in customs, beliefs and mindsets, as well as the significance of social standards binding a community. The study of the eponymous issue has been performed mainly on the basis of poetic works from the collections by Stanisław Młodożeniec: Kreski i futureski (Kraków 1921), Niedziela (Warszawa 1930), Futuro-gamy i futuro-pejzaże (Warszawa 1934).

W międzywojennej poezji Stanisława Młodożeńca nadrzędne kategorie futuryzmu, takie jak aktualność, codzienność i rzeczywistość, zostały wzbogacone o wymiar uniwersalny, formułowany za pośrednictwem tematów i motywów zaczerpniętych z rodzimego folkloru. Język artystyczny autora Niedzieli wyróżniał się na tle polskiej twórczości awangardowej za sprawą wprowadzenia dialektyzmów (w tym gwary sandomierskiej) oraz efektów brzmieniowych, w których można zauważyć inspiracje rytmiką ludowej pieśni i tańca. Przykładem wykorzystania elementów folkloru są także cytaty lub aluzje do piosenek oraz przysłów. Nawiązania gatunkowe właściwe dla dawnej kultury ludowej obejmują: pieśń, balladę, bajkę, podanie, rapsod i pieśń dziadowską. Refleksja poetycka często pełni funkcję dydaktycznego przekazu, w którym podkreślono wartość, zachowanej w zwyczajach, wierzeniach i sposobach myślenia, kultury lokalnej oraz znaczenie obowiązujących we wspólnocie norm społecznych. Studia nad tytułowym zagadnieniem przeprowadzono głównie na podstawie utworów poetyckich ze zbiorów Stanisława Młodożeńca: Kreski i futureski (Kraków 1921), Niedziela (Warszawa 1930), Futuro-gamy i futuro-pejzaże (Warszawa 1934).