Caught by images

Reconstruction of the camp experience in Holocaust literature extends to the experience of the senses. Ernst van Alphen draws our attention to visualisation techniques applied by Tadeusz Borowski and the French survivor Charlotte Delbo in their Auschwitz-related short stories. Subject to observation is the action of the speaking ‘I' being confronted with ‘the unseeable'. Van Alphen's diagnosis has it that the witness turns into a passive piece of machinery recording ‘visual imprints' - reflections of events occurring in his memory which becomes a sort of ‘glass film'. These afterimages - or, ‘re-memories' - reappear in acts of ‘traumatic re-enactment', making the existence after the camp's liberation subject to a specific type of memory. It is a ‘deep' memory that levels temporal distance to the remembered events, remaining beyond the control of the remembering ‘I'. For this reason, accounts of survivors so frequently instantaneously decline into present-tense structures. Therefore, the watching figures - those of the witnesses - get starting incarnated into the figures being observed; hence, no narrative distance is possible, whereas the text becomes a performance: the past trauma experienced anew

W literaturze Holokaustu rekonstrukcja doświadczenia obozu obejmuje także doświadczenie zmysłów. Ernst van Alphen zwraca uwagę na techniki wizualizacji stosowane przez Tadeusza Borowskiego i francuską ocaloną Charlotte Delbo w ich opowiadaniach oświęcimskich. Obserwacji poddane zostaje działanie podmiotu konfrontowanego z "tym, czego nie da się zobaczyć". Wedle diagnozy van Alphena świadek przekształca się w bierną maszynę rejestrującą "wizualne ślady" (visual imprints), odbicia dziejących się wydarzeń w jego pamięci, która staje się rodzajem szklanej kliszy. Te powidoki - "odpominania" ("rememories") powracają w aktach "traumatycznego przywrócenia" (traumatic reenactment), czyniąc egzystencję po wyzwoleniu obozu podporządkowaną szczególnemu typowi pamięci: pamięci "głębokiej", niwelującej czasowy dystans do pamiętanych wydarzeń, pozostającej poza kontrolą podmiotu pamiętającego. Z tego powodu relacje ocalonych tak często opadają niespodziewanie w konstrukcje w czasie teraźniejszym, dlatego postaci patrzące - postaci świadków - wcielają się nieoczekiwanie w postaci obserwowane; dlatego narracyjny dystans - nie jest możliwy, a tekst staje się performance - ponownym przeżyciem minionej traumy.